TPOS: Het Nieuwe Stelen

Deze nieuwe vorm van werken is niet alleen voor de brave werknemer, maar TPOW heeft ook een criminele variant gekregen in de vorm van TPOS; Tijd en Plaats Onafhankelijk Stelen. Het is al vaak in het nieuws geweest, vanwege de winkelsluiting, horecasluiting en avondklok heeft de criminele ondernemer versneld zijn toevlucht genomen tot digitale vormen van criminaliteit. Het is immers slecht stelen, zakenrollen of inbreken als de winkels dicht zijn en geen mens van huis is. Gelukkig spelen criminele dienstverleners daar handig op in. Je hoeft als boef helemaal geen IT-achtergrond te hebben om succesvol te zijn in TPOS. Er zijn kant en klare softwarepakketten te koop om een malafide webwinkel te starten. En er is een levendige handel in namen en telefoonnummers, vaak aangevuld met informatie over kinderen of familie, inclusief handleiding. Heel handig als je met WhatsApp-fraude wil beginnen. Crime as a service.

De verschuiving van offline naar online criminaliteit blijkt duidelijk uit de politiecijfers. In 2019, voor corona, kwamen 89.000 meldingen of aangiften binnen van horizontale fraude. Dat is een verzamelnaam voor allerlei vormen van fraude tussen burgers, zoals fraude met onlinehandel en identiteitsfraude (WhatsApp-fraude, CEO-fraude, voorschotfraude). In 2020 steeg dat getal met bijna 50% naar 132.600. In 2021 kwam deze fraude 123.000 keer ter kennis van de politie.

Ook aan de meldingen bij de Fraudehelpdesk is de verschuiving goed zichtbaar. In 2021 werd daar voor bijna 47 miljoen euro aan schade gemeld. In 2020 was dit nog 41 miljoen. De Fraudehelpdesk zag in 2021 een toename van slachtoffers van frauduleuze online aan- en verkopen van ruim 25% ten opzichte van 2020. Het is een wrange constatering dat juist de winkelsluiting een hoop extra mensen in de fuik van de TPOS-criminelen heeft gedreven. Want juist tijdens de lockdownperiode nam het aantal slachtoffers van TPOS toe. Zo piekte het aantal meldingen van slachtoffers van onlinefraude in december 2020 toen vlak voor de Kerst de winkels dicht moesten waardoor mensen massaal waren aangewezen op webwinkels. Gedurende de lockdownperiode van het voorjaar van 2021 kwamen maandelijks gemiddeld 6.300 meldingen bij de politie binnen van onlinefraude. Na de lockdownperiode daalde dat tot 3.500.

Wat het lucratief maakt is dat TPOS eenvoudig op grote schaal kan plaatsvinden. Zo vervolgde het OM in 2021 een man die met zijn malafide webwinkel van luxe designerkleding in korte tijd meer dan 200 slachtoffers maakte. Kom daar maar om als offline crimineel. TPOS raakt daarmee ook onze statistieken omdat het hoge aantal aangiften schril afsteekt bij het gering aantal strafzaken dat gevoerd wordt. Een klassieke door de wol geverfde veelpleger kan misschien ook veel slachtoffers maken, maar heeft daar meer tijd en strafzaken voor nodig dan de TPOS-crimineel. De conclusie is daarom snel getrokken dat politie en OM het fenomeen nauwelijks aanpakken. Maar dat is gelukkig niet het geval. Meer dan 10.000 opsporingsdossiers stuurde de politie in 2021 aan het OM, waarvan een kwart alleen al voor fraude met onlinehandel; een toename van 49% ten opzichte van 2020. Het OM vervolgde 5.500 verdachten voor fraude, waaronder een kleine 1.100 voor fraude met onlinehandel en identiteitsfraude. Dat is 30% meer dan het jaar daarvoor.

Met het wegvallen van de coronamaatregelen zal TPOS niet verdwijnen en net als TPOW onderdeel worden van onze maatschappij. En zoals met zoveel criminele ontwikkelingen, met strafrecht alleen los je het niet op. We zullen er ons tegen moeten wapenen, zoals we ons vroeger wapenden tegen Vlugge Japie met beter hang- en sluitwerk op raam en deur. Maar een goed slot op de buitendeur helpt in de onlinewereld helaas niet meer.