“Het is onze taak om een signaal af te geven”

“Juist als je veel opsporingscapaciteit in een zaak steekt, moet een zaak ook maatschappelijk effect hebben. Dat is de reden dat we de informatie en signalen uit een zaak die volgde op de bioticket-fraudezaak van officier Claartje van Drumpt hebben verspreid.” Dat zegt Karin Schuit, portefeuillehouder opsporing van de inlichtingen- en opsporingsdienst van de Inspectie Leefomgeving & Transport (ILT).

De ILT heeft veel en uiteenlopende onderwerpen waarop zij inspecties doet. Dat betekent dat zij moet prioriteren, weet teamleider Schuit. “Bepalen waarop wordt ingezet, doet ILT via een inspectiebrede risicoanalyse. Bij elke casus die wij samen met het OM oppakken, speelt het maatschappelijk effect een belangrijke rol.”

Uitstoot

“Zo ook bij de biodieselfraude. Die vonden we belangrijk. Nederland heeft zich gecommitteerd aan de Europese doelstelling van een bepaald minimum aan duurzame brandstof op het wegvervoer. Via biodiesel geproduceerd uit used cooking oils, oftewel gebruikt frituurvet, dat een aanzienlijk lagere CO2-afdruk heeft dan zijn fossiele tegenhanger. Bedrijven in die branche registreren die hoeveelheden voor de Nederlandse Emissieautoriteit. Als door fraude zogenaamd duurzame biodiesel uiteindelijk niet duurzaam blijkt te zijn, dan haalt Nederland niet de uitstootreductie die het voor ogen heeft. Dan loop je het risico dat de cijfers die we aan Europa aanleveren, incorrect zijn, en de doelstellingen dus niet gehaald worden.”

“Het vervolgonderzoek op die bioticket-strafzaak heeft, als er straks een goed vonnis komt, op zichzelf al veel waarde. Maar toen het onderzoek begon, zeiden we als Functioneel Parket en ILT tegen elkaar: Vermoedelijk is er dus opnieuw sprake van fraude, mogelijk op grote schaal. Als we alleen maar wachten op die afdoening die misschien pas over drie jaar komt, is het te laat om effect te hebben op de bredere problematiek die speelt: de fraudegevoeligheid van de regels en de klimaatdoelstellingen die in het geding komen. We moesten dus zorgen dat er een signaal werd afgegeven aan het departement, dat er problemen spelen op dit gebied. Dat hebben we als ILT gedaan door in nauwe afstemming met het OM een ‘signaalrapportage’ te schrijven aan het beleidsdepartement van I&W. Daarin staat kortgezegd: wij zijn achter iets gekomen en denken dat het belangrijk is dat hier goed naar gekeken wordt. Nee, echte meningen en aanbevelingen over toekomstige regelgeving en handhaving staan daar niet in. Onze taak is om een signáál af te geven. En dan is het aan de ontvanger om te beslissen wat er mee gebeurt. Maar als ILT zijn we wel heel goed ontvangen toen we ons signaalrapportage toelichtten in een gesprek met staatssecretaris van I&W, Stientje van Veldhoven-van der Meer. Gezamenlijk hebben OM en ILT ook meegeholpen bij de beantwoording van Kamervragen.”

Lopend onderzoek

“Ik wil het OM graag complimenteren. In de opsporing en vervolging zijn we altijd voorzichtig met het delen van informatie. Maar nu vond het OM het thema zo urgent dat het middenin een lópend strafrechtelijk onderzoek toestemming gaf om een ander organisatieonderdeel buiten de opsporing te informeren. Uiteindelijk moet milieustrafrecht in de woorden van de EU immers niet alleen ‘evenredig en afschrikwekkend’ zijn, maar ook doeltreffend, misschien is dat wel het allerbelangrijkste. Die samenwerking op dat punt vonden we binnen onze dienst fantastisch.”

“Deze biodieselmaterie is best complex als je daar net instapt. Uiteindelijk hebben we als bijzondere opsporingsdienst veel expertise opgebouwd, waarmee we binnen de hele keten van opsporing en privaat en publiek toezicht meer zaken kunnen ontrafelen. Naar aanleiding van ons signaalrapport is er een ketenbrede analyse opgesteld waar we met de NEa input voor hebben geleverd. De analyse komt erop neer dat de biodieselbranche doorzichtiger moet worden. Dat op alle schakels in die keten publiek toezicht moet komen, terwijl ook het privaat toezicht moet worden versterkt. Met meer samenwerking en in verbinding met de dieselbranche kunnen we successen boeken tegen milieufraude. Over een strafdossier zeg ik altijd maar: het dossier, that’s not the only way. Samen weet je meer, en dan is het fijn als je elkaar weet te vinden.”