Tekst Ina Hendriks en Yascha van ’t Hof, Fact Factory OM
In 2022 kwamen 737 mensen om in het verkeer, zo berichtte het Centraal Bureau voor de Statistiek eerder dit jaar. Het aantal verkeersdoden lag in 2022 bijna 27 procent hoger dan het jaar ervoor en is het hoogste aantal sinds 2008. Het aantal dodelijke verkeerslachtoffers nam het sterkst toe onder fietsers van 75 jaar of ouder. De onderzoekers vermoeden dat een en ander ook te maken heeft met de opkomst van de e-bike, zo meldde RTL-nieuws.
Niet alleen het aantal verkeersdoden nam alarmerend toe, maar ook het aantal verkeersmisdrijven dat bij het OM ter vervolging werd ingeschreven. In 2022 gaat het om ruim 48.000 verkeersmisdrijven ten opzichte van ruim 28.000 misdrijven een jaar eerder. Dat is een toename van ruim 70 procent. Deze stijging wordt bijna geheel veroorzaakt door het rijden onder invloed, de zogenaamde artikel 8-zaken uit de Wegenverkeerswet uit 1994. Na opheffing van de laatste beperkende coronamaatregelen begin 2022, is de instroom van rijden-onder-invloedzaken bij het OM meer dan verdubbeld. In 2022 zijn ruim 37.000 misdrijven voor dit strafbare feit ingeschreven, eveneens het hoogste aantal sinds 2008. Ruim 70 procent van de verdachten is 35 jaar of jonger. Het gaat hierbij om bestuurders die meer dan de toegestane hoeveelheid alcohol hebben genuttigd of onder invloed zijn van drugs of medicijnen die de rijvaardigheid beïnvloeden.
Sinds 1 januari 2023 is het lachgasverbod in werking getreden. Voor die tijd was het al mogelijk om tegen lachgasgebruikers die overlast veroorzaakten of zorgden voor gevaarlijke situaties in het verkeer, op te treden. Maar nu kan de politie ook direct in actie komen als iemand niet voor zijn beroep lachgas in zijn bezit heeft en ballonnen met gasflessen in de auto heeft liggen. Dit moet gaan bijdragen aan de verkeersveiligheid.
Deze ontwikkelingen roepen de vraag op of er een verband is tussen het aantal toegenomen zaken voor rijden onder invloed en het aantal toegenomen verkeersdoden. In de zaken die bij het OM ter vervolging instromen, zien we die relatie vooralsnog niet. Desondanks is het een zorgelijke trend. Het roept ook de vraag op waarom er zoveel onder invloed wordt gereden. Zijn we na twee jaar pandemie en alle beperkende maatregelen van dien vergeten dat we beter niet onder invloed van alcohol of drugs achter het stuur kunnen kruipen? Of nemen we het allemaal wat minder nauw? Tegen verdachten die ter vervolging voor dit strafbare feit bij het OM instromen, wordt opgetreden. In het afgelopen jaar legde het OM in 38 procent van deze zaken een OM-strafbeschikking of een OM-transactie op. Veelal gaat het hierbij om een geldboete al dan niet in combinatie met een ontzegging van de rijbevoegdheid. De gemiddelde boete die het OM in 2022 oplegde, bedroeg bijna 600 euro. Veelal volgden ook aanzienlijk hogere boetes. In sommige gevallen ging dit ook nog gepaard met een taakstraf. In 39 procent van de zaken besloot het OM de zaak ter beoordeling aan de rechter voor te leggen. De straffen die dan volgen, zijn doorgaans nog hoger. In sommige gevallen leidt het ook tot een korte gevangenisstraf, al dan niet voorwaardelijk. Verdachten zullen bij het horen van hun straf zich wellicht afvragen of het het waard was om onder invloed van alcohol of drugs aan het verkeer deel te nemen. Vanuit het oogpunt van verkeersveiligheid in ieder geval niet. Deze staat onder druk. Oudere e-bike gebruikers worden steeds vaker opgeroepen tot het dragen van een fietshelm. Wellicht is hernieuwde aandacht voor de BOB-campagne in de samenleving ook geen slecht idee. Dan komt iedereen veilig thuis. Ben je BOB - zeg het hardop!