De grootste sextortionzaak van Nederland

Uit zorg om de slachtoffers zocht parket Zeeland – West-Brabant massaal de media

“Ik was heel erg bang dat de foto’s op het internet kwamen en mensen me zouden herkennen. Hierdoor ben ik erg onzeker geworden en dat heeft invloed gehad op mijn verdere leven.” (een slachtoffer)

“Mijn wereld is vanaf mijn zestiende heel erg klein geworden. Aangezien ik er zo mee strugglede, heb ik vaak nagedacht om mezelf iets aan te doen en heb ik een poging gedaan tot zelfdoding. Gelukkig is het nooit gelukt om mezelf dood te maken, helaas ben ik wel verslaafd geraakt aan mezelf verwonden, alcohol en wiet.” (een slachtoffer)

“Hij heeft mijn leven tot een hel gemaakt.” (een slachtoffer)

Muisstil is het in de rechtszaal in Breda als officieren Marieke Fimerius en Ingrid Masselink op 20 maart 2024 hun requisitoir tegen Gianni de W. openen met het voorlezen van dertig beklemmende verklaringen van de slachtoffers in wat op dat moment geldt als de grootste Nederlandse sextortionzaak.

Ook de aanklagers zelf spreken geen woord Spaans over de dan 26-jarige verdachte, als ze op een van de laatste zittingsdagen richting hun eis gaan in hun meervoudigekamerzitting:

“Het gevoel de macht te hebben en te domineren over kwetsbare, jonge weerloze slachtoffers om hem seksueel te gerieven, overheerste zijn geweten. Ook al smeekten ze om genade en maakten ze overduidelijk dat hij hen tot wanhoop en zelfs tot zelfmoordgedachten dreef, hij hield niet op. Er is maar één persoon die hiervoor verantwoordelijk is, en dat is verdachte zelf. Hoewel hij heel goed besef had van zijn ziekelijke gedrag, heeft hij nooit hulp gezocht en is hij nooit gestopt. Als een dapper meisje niet in 2022 naar de politie was gestapt, waren er nog meer slachtoffers gevallen.”

Een decennium lang vergalde Gianni de W. het leven van tientallen en tientallen meiden. Op een snikhete dag blikken officieren Marieke Fimerius en Ingrid Masselink en woordvoerder Cobine van der Louw in Breda terug op hun onderzoek-Zuidpool.

Het onderzoek begint nadat een meisje in maart 2022 aangifte van misbruik doet tegen ene ‘Bryan’ die haar al meer dan twee jaar via Instagram- en Snapchataccounts zou dwingen tot het versturen van seksueel beeldmateriaal van zichzelf. Deze aangifte weten rechercheurs in hun politiesystemen te koppelen aan een andere aangifte en meldingen. In hun zoektocht naar de degene die zich verschuilt achter nepnamen als ‘Bryan. snapx’ en ‘Bryansnelgeld’ komen ze uit bij Gianni uit Etten-Leur. Vanwege die woonplaats bundelen ze de aangiftes en dragen ze die over aan de zedenrecherche van politiedistrict De Baronie en aan zedenofficier Marieke Fimerius.

“Op dat moment,” zegt Fimerius, “lijkt het met slechts twee aangiftes een vrij beperkte zaak. Omdat het gaat om digitale afpersing van seksueel getint beeldmateriaal, hebben we de politie op 9 augustus 2022 de gegevensdragers van de verdachte in beslag laten nemen. Om te kijken of we die konden linken aan de feiten uit de aangifte. Toen rechercheurs die vervolgens gingen onderzoeken…”

“Schrokken ze zich een ongeluk,” vult officier Ingrid Masselink aan.

“En wij ook,” vervolgt Marieke Fimerius, “want zijn computer bevatte een Snapchat-map, met daarin de namen van veel meisjes.”

Woordvoerder Cobine van der Louw: “Honderdvijftig meisjesnamen, op alfabetische volgorde gerangschikt.”

Een eerste snelle scan leert het opsporingsteam dat die mappen veelal foto’s en filmpjes van de meisjes bevatten. Naakte of halfnaakte meiden in allerlei houdingen, die vergaande seksuele handelingen bij zichzelf verrichtten. Fimerius: “Dan wordt direct duidelijk dat we te maken hebben met een grote zaak.”

Met dan al zo veel digitale sporen en zo veel jonge onbekende slachtoffers in beeld, laat de zedenofficier er geen gras over groeien. Ze bespreekt de zaak op haar parket, krijgt een zedensecretaris op de zaak en organiseert kort daarna een ‘reflectiekamer-overleg’. Daarin bespreekt ze met onder meer de rechercheofficier, met kwaliteitsofficier Ingrid Masselink en met mensen uit het inmiddels opgeschaalde politieteam hoe ze onderzoek-Zuidpool verder gaan aanvliegen. “We maakten ons al meteen veel zorgen over die meiden, omdat uit die eerste aangifte al bleek hoeveel impact het op dat meisje had.”

Ingrid Masselink: “Het heeft lang geduurd voordat zij naar de politie was gegaan. Onze inschatting was dat alle slachtoffers veel schroom zouden hebben om naar voren te komen, dat zouden ze niet zomaar uit zichzelf gaan doen.”

Fimerius: “Maar we vreesden wel voor een situatie als bij Amanda Todd, het bekende Canadese slachtoffer van sextortion dat suïcide heeft gepleegd.”

In de reflectiekamer wordt beslist dat alle meisjes op de beelden geïdentificeerd moeten worden. En dat de minderjarigen ‘aangelopen’ moeten worden door de politie, omdat daar het risico van zelfdestructief gedrag hoog was. Die identificatie is niet het enige wat het onderzoek tijdrovend maakt. Voor een goed procesdossier moet helder zijn wat er precies is gebeurd. Welke handelingen op de duizenden beelden te zien zijn, wat daaromheen de communicatie is die bewijst dat sprake is van ontucht, kinderpornografie, vervaardigen, dwang of het moeten dulden van die zedenfeiten. De zaak mag niet stranden vanwege vaagheid over de feitelijke handelingen en twijfel over de juridische kwalificatie daarvan.

Gianni de W. wordt 11 oktober 2022 aangehouden. Op zijn vaak gebruikte modus operandi krijgen OM en politie steeds meer zicht. Eerst legt hij onder een schuilnaam online contact met meisjes: leuk, vriendelijk en onschuldig. Daarna vraagt hij de meiden beelden van zichzelf te sturen, alleen voor hem, waarbij hij hen een beloning in het vooruitzicht stelt. Beloningen die hij makkelijk zou kunnen betalen omdat hij een erfenis zou hebben ontvangen. Maar betalen zal Gianni nooit en vriendelijke chats slaan om in genadeloze dreigementen: als de meiden hem niet meer en explicietere beelden toesturen, zal hij hen gaan ‘exposen’ met wat hij van hen al heeft opgeslagen. Zijn slachtoffers zijn in zijn greep beland en kunnen nauwelijks anders dan ingaan op zijn gedetailleerde verzoeken.

Het team weet dat het lang zal duren om de slachtoffers in beeld te brengen en aan te lopen. Ze breken zich het hoofd. Hoe kunnen ze alle slachtoffers niet alleen in beeld brengen, maar hen ook geruststellen: jullie kwelgeest zit inmiddels vast, deel jullie verhaal met politie, OM en hulpverlening. Masselink: “Je moet er toch niet aan dénken: dat slachtoffers die we dan nog niet geïdentificeerd hebben zichzelf wat aandoen, terwijl wij op dat moment de verdachte vast hebben zitten en met onze informatie dan niks gedaan hebben!”

Cobine van der Louw is dan net woordvoerder bij het OM geworden. De voormalige regionale verslaggever heeft in haar eerste weken op het parket een presentatie gegeven over hoe zij haar rol als woordvoerder ziet en hoe het OM zijn verhaal via de media naar de buitenwereld kan brengen. Dat blijft niet onopgemerkt bij de zedensecretaris. Hij benadert de woordvoerder: ‘Mijn officier heeft nu een zaak; zo groot, dat is echt niet te geloven. Daarin kunnen we communicatieadvies gebruiken’.

Met hem en officier Fimerius bedenkt Van der Louw een mediastrategie. Die moet landelijk media-aandacht genereren, maar tegelijkertijd binnen de kaders blijven van de Aanwijzing voorlichting opsporing en vervolging, die onder meer voorschrijft dat het OM met zijn voorlichting terughoudend is voordat een zaak voor de rechter komt. Dus moet het gaan gebeuren op de eerste proformazitting, een zitting die vaak inhoudelijk weinig om het lijf heeft, maar wordt gehouden omdat een zaak binnen negentig dagen nu eenmaal een keer op zitting moet zijn geweest.

Van der Louw: “Normaal komt er geen verslaggever op zo’n pro forma af; regioverslaggevers zijn dagelijks in de rechtbank te vinden, maar niet als de plaatsnamen buiten het gebied liggen. Maar ook omdat er op dat moment nog maar een paar aangiftes liggen en we die dag andere ‘meer tot de verbeelding sprekende’ zaken op zitting hadden. We wilden geen trial by media. Maar het onderzoek zou nog lang gaan duren. Om al die meiden nu al gerust te stellen en ze te achterhalen, was het cruciaal dat er massaal verslag van de zaak zou worden gedaan.”

Daarop attendeert Van der Louw de journalistiek. Inhoudelijk kan ze niets meer over de zitting zeggen dan dat ‘het een grote en landelijke zaak is’, horen journalisten. “Maar als ik jou was, zou ik komen.”

De opzet slaagt. Gelijk na de proformazitting verschijnen er al mediaproducties over sextortion als fenomeen. En als de ‘PF’ 19 januari 2023 plaatsvindt, zijn er 21 journalisten aanwezig, waaronder een cameraploeg, en is elk woord dat zaaksofficier Fimerius zal uitspreken gewogen, ligt een persbericht klaar en is persofficier Mark de Graaf minutieus voorbereid op persvragen na de zitting. Tijdens de zitting geeft Fimerius veel informatie. Over Gianni de W., zijn werkwijze en de nepnamen die hij gebruikte. Dit om deze informatie terecht te doen komen bij de nog niet geïdentificeerde slachtoffers.

Het mist zijn uitwerking niet. Landelijk berichten de media over ‘de grootste sextortionzaak van Nederland’. Iedere website, krant of televisie-uitzending wijdde er een item aan. Marieke Fimerius: “Wij vonden met name mooi dat programma’s als het Klokhuis en het Jeugdjournaal er aandacht aan besteedden. Overal werd het schuldgevoel bij de slachtoffers weggehaald; de meiden zijn sláchtoffer. Mijn indruk is bovendien dat aan veel keukentafels ouders en verzorgers met hun kinderen hebben gesproken over de gevaren achter de wereld van hun smartphone.”

De woordvoerder en de officieren hebben al vooruitgedacht. Van der Louw: “Stel dat slachtoffers die dit zouden horen, niet naar hun ouders of naar de politie durven te stappen, waar kunnen ze dan nog meer naar toe? Daarom benaderde ik achter de schermen onder meer de GGD, de Kindertelefoon, het Centrum voor Seksueel Geweld en expertisecentrum Rutgers. ‘Na aanstaande donderdag kan het zijn dat jullie benaderd worden in het kader van sextortion’.”

Ook de politiemeldkamers werden via een politiewoordvoerder voorbereid dat ze meldingen van sextortion zouden kunnen krijgen.

Dan komen er wel aangiften binnen. Daardoor, en omdat de politie ook zelf steeds meer slachtoffers identificeert en met hen contact opneemt, wordt het dossier tegen Gianni de W. steeds dikker.

Intussen is Marieke Fimerius niet meer de enige zaaksofficier. Want bij haar zaak zijn zoveel slachtoffers, slachtofferadvocaten, politiemensen, slachtoffercoördinatoren van haar parket, rechters en twee advocaten van de verdachte betrokken. Dan kan het niet zo zijn dat haar zaak zou kunnen stranden als zij als enige zaaksofficier uitvalt. Ingrid Masselink had al deelgenomen aan de reflectiekamer in deze zaak en wil graag als tweede zaaksofficier meedraaien.

Ondertussen had de slachtoffercoördinator versterking gevraagd. Dat leidt tot indrukwekkende lijsten en kruistabellen die helderheid verschaffen: op welke dagen en tijdstippen moeten welke slachtoffers, met welke familieleden, waar zijn. Fimerius: “Ze hebben hier enorm veel werk aan gehad. Zij hielden al deze meiden steeds op de hoogte van het onderzoek en begeleiden hen bij al deze zittingen.”

Meer en meer blijkt in het opsporingsonderzoek hoe lang Gianni al actief was: al toen hij zelf ook minderjarig was. Er bleek toen zelfs een stopgesprek te hebben plaatsgevonden naar aanleiding van een aangifte van afpersing van een meisje met seksuele afbeeldingen.

Als de officieren het opsporingsonderzoek afronden, tellen ze uiteindelijk 172 slachtoffers:

- 92 geïdentificeerde minderjarige meisjes, waarvan 27 meisjes aangifte deden en 1 het hield bij een melding;

- 40 geïdentificeerde meerderjarige slachtoffers, waarvan twee jongedames aangifte deden.

- 40 slachtoffers die niet konden worden geïdentificeerd.

De officieren kiezen ervoor om op zitting te focussen op de 29 meisjes die aangifte deden en het meisje dat in 2014 al melding deed tegen verdachte.

Op de zittingen laten de verklaringen van Gianni de zaaksofficieren betrekkelijk koud. Ja, hij toonde zich meewerkend en ja, hij bekende. Masselink: “Maar in het hele onderzoek bekende hij alleen maar feiten die al onomstotelijk vastgesteld waren. Ook op zitting bleek dat hij alles alleen voor zijn eigen gerief had gedaan, dat hij controle wilde en domweg geen ‘nee’ accepteerde.”

Het optreden van zijn slachtoffers maakte heel wat meer indruk op iedereen. Een voor een lazen de slachtoffers hun verklaringen voor. Wat het met ze heeft gedaan, hoe ze zich toen en nu nog altijd voelen. Masselink: “Tijdens de zittingsdagen hebben ze veel aan elkaar gehad. Sommigen zaten altijd naast elkaar in de rechtszaal.”

Van der Louw: “Het was indrukwekkend om te horen dat sommige slachtoffers vertelden over onze oproep, waar ze waren toen ze onze woorden hoorden dat ze veilig waren. Het kwam bij mij erg binnen om ruim een jaar later terug te horen dat die woorden uit het persbericht hen hadden bereikt. Tijdens het hele proces zijn er ook vriendschappen ontstaan onder de slachtoffers. Toen meisjes naar voren liepen om in de rechtszaal te verklaren, zag je iedereen zo knikken van: ‘Zet hem op, je kan het!’. En toen ze na hun indrukwekkende woorden terugliepen naar hun stoel, ontvingen ze high fives en omhelzingen.”

Op 20 maart 2024 eist het OM tegen Gianni de W. een straf van 7 jaar en TBS met dwangverpleging, wegens, kortgezegd, het vervaardigen en bezit van kinderporno en het dwingen van een ander tot het plegen of dulden van ontuchtige handelingen.

Op 8 mei 2024 komt de rechtbank tot 6,5 jaar de cel in en TBS met voorwaarden. OM en verdachte zijn niet in hoger beroep gegaan.

Fimerius: “Als parket hebben we de wijze waarop de rechtbank de zaak behandelde en de aandacht die zij in het vonnis gaven aan het maatschappelijk probleem van sextortion, zeer gewaardeerd. De slachtoffers waren dankbaar. Ik denk dat de ruimte die zij van de rechtbank hebben gekregen om hun verhaal te vertellen, belangrijk zal zijn in hun verdere verwerkingsproces.”