Het HARP-team jaagt op verdachte pakketjes

Drugs per post

“Als ik had geweten dat er zóveel drugs in zat, dan had ik het nooit voor 400 euro gedaan.”

Drie rechters kijken Dominique de la M. een moment zwijgend aan. Net lang genoeg om hem te laten beseffen dat zijn gekozen formulering niet de meest handige is.

“Dan had ik het sowieso nooit gedaan natuurlijk,” corrigeert Dominique zichzelf. “Achttien en een halve kilo… Dat is gekkenhuis.”

Op 10 juli 2024 onderschept de Douane in een postcentrum in Den Haag een zwaar pakket met als bestemming Maleisië. Kattenvoer, vermeldt het label. Het pakket wekt argwaan bij de douaniers en wordt daarom uit de eindeloze stroom dozen en pakketten gevist en door een röntgenscan gehaald. Nadere inspectie leert dat de doos niet alleen kattenvoer bevat, maar ook elf zakken gevuld met blauwe pillen en een zak oranje pillen. Samen goed voor ruim achttien kilo XTC en een hoeveelheid amfetamine. Straatwaarde: ruim 160.000 euro. Verder onderzoek leidt de speurders naar een winkel in Arnhem waar het pakket twee dagen eerder, op 8 juli, is afgegeven. Bij de betreffende winkel worden vervolgens de camerabeelden van die dag opgevraagd en getoond aan de wijkagent. Die herkent de 53-jarige Arnhemmer die hij het pakket de winkel binnen ziet zeulen direct. Dat kan er maar eentje zijn. Op 27 augustus wordt Dominique aangehouden. Sindsdien verblijft hij in het Huis van Bewaring in Alphen aan den Rijn.

Geen onbekende

Al ruim 35 jaar lang is hij verslaafd aan cocaïne en heroïne. Zijn strafblad telt dertien pagina’s, en hoewel het bijna uitsluitend oudere feiten betreft, is Dominique nog altijd geen onbekende van de politie. En voor de medewerkers van de winkel waar hij het pakket op de post deed evenmin. Een van hen verklaarde bij de politie dat Dominique zo vaak postpakketten liet versturen dat ze dacht dat hij een koeriersbedrijf runde. Dominique schiet in de lach.

“Dat is overdreven. Ik heb misschien vier of vijf keer zo’n pakket verstuurd.”

“Pakketten met drugs erin?” vraagt een van de rechters.

“De eerste paar keer niet,” zegt Dominique. “Dat was om de route te verkennen, volgens mij. De laatste paar keer zat er wel wat in, denk ik.”

“Denkt u dat of weet u dat?”

“Ik wist wel dat er drugs in zat, maar ik dacht gewoon wiet of zo. Niet dit soort spul.”

“Hoe kwam u aan de drugs?” wil de rechtbank weten.

“De drugs zelf heb ik nooit gezien. Ik werd benaderd door een man die vroeg of ik een pakket voor hem op de post wilde doen. Dat was in het casino. Een kale Chinees met een zwarte BMW. Ik ken hem verder niet. Hij bood me er 400 euro voor. Ik dacht alleen maar aan dat geld, met m’n stomme kop. Ik had drugs nodig. Ik heb er enorm veel spijt van. Nu ben ik mijn kamer kwijt, mijn bewind… alles.”

“U stuurde ruim achttien kilo harddrugs de wereld in,” zegt officier van justitie Frank van Kins. “Bent u nou echt zo naïef dat u voor 400 euro zulke risico’s neemt?”

Dominique haalt moedeloos zijn schouders op.

“Sorry, de verslaving had die dag de overhand. Ik kan er helaas niets anders van maken.”

Vier jaar onvoorwaardelijk

Uiteraard deed de politie onderzoek naar het verhaal van Dominique maar enig steunbewijs daarvoor, of voor het bestaan van een opdrachtgever, werd nooit gevonden. Bovendien is Dominique eerder veroordeeld voor betrokkenheid bij drugshandel. Een Colombiaanse rechtbank legde hem in 2010 een gevangenisstraf op van twaalf jaar, maar die zat Dominique nooit uit. Hij sloeg op de vlucht. Eenmaal terug in Nederland zochten de criminelen voor wie hij als drugskoerier werkte hem op.

“Zij dachten dat ik een partij drugs achterover had gedrukt,” vertelt Dominique terwijl zijn stem breekt. “Dat was niet zo. Ik was echt gepakt, maar ze geloofden me niet. Ik heb toen pistolen op mijn hoofd gehad, ik heb in een bos mijn eigen graf moeten graven… Daar ben ik echt enorm van geschrokken.”

“En toch gaat u jaren later weer in de fout,” stelt officier Van Kins vast.

“Ik wil echt veranderen,” snikt Dominique. “Ik ben nu 98 dagen clean. Ik ben pas opa geworden. Ik zal zo’n fout nooit meer maken. Echt nóóit meer.”

Officier Van Kins begint zijn requisitoir met de vaststelling dat er jaarlijks grote hoeveelheden drugs per post worden verstuurd. In het jaar 2023 ging het in Nederland om zeker 16.500 postpakketten. Om die trend een halt toe te roepen werd begin 2024 het HARP-team opgericht: het Hit and Run Postteam, een samenwerkingsverband van politie, Douane en het Openbaar Ministerie. Dominique is de eerste verdachte die terechtstaat in een HARP-onderzoek.

“Voor 400 euro ruim achttien kilo harddrugs de wereld insturen,” zegt Van Kins. “En dat terwijl verdachte als geen ander weet wat harddrugs met mensen doen. Dat het gebruik ervan tot langdurige problemen leidt op allerlei leefgebieden. Toch lijkt dit besef bij verdachte niet helemaal aanwezig te zijn. Alleen zijn eigen financiële gewin stond voorop. Dat verdachte zijn leven wil veranderen, dat ben ik bereid te geloven, maar de vraag is: kan hij dat ook? Zijn heftige ervaringen met gewapende criminelen hebben blijkbaar niet geholpen. Helpt de reclassering dan wel?”

Het antwoord op die vraag ligt besloten in de strafeis: een onvoorwaardelijke gevangenisstraf van vier jaar.

Machteld Roethof, Dominiques advocaat, kijkt anders tegen de zaak aan. Haar cliënt was een marionet, zo stelt ze. Een pakezel, gevangen in zijn eigen verslaving. Al 35 jaar.

“Is hij juist niet zelf slachtoffer van de internationale drugshandel? Hij handelde niet zozeer met een financieel motief, maar met een verslavingsmotief. Dat is een verschil. Mijn cliënt is volledig misbruikt.”

De strafeis vindt Roethof dan ook veel te hoog. Zeker ook gelet op de jurisprudentie. Ze somt een hele rits zaken op die in haar ogen vergelijkbaar zijn, en waarbij het in sommige gevallen zelfs ging om veel grotere hoeveelheden drugs. Stuk voor stuk zaken waarin straffen van maximaal drie jaar aan de verdachten werd opgelegd.

“Ik begrijp dat dit door het HARP-team als een eerste succes wordt gezien, maar dit is niet de grote vis.”

Twee weken later volgt de uitspraak. Net als het Openbaar Ministerie acht ook de rechtbank Dominique schuldig aan het medeplegen van de (verlengde) uitvoer, per post, van ruim achttien kilo XTC en amfetamine naar het buitenland. Ook de geëiste straf vindt de rechtbank passend. Dominique krijgt een onvoorwaardelijke gevangenisstraf opgelegd van vier jaar. Zelf is hij niet bij de uitspraak aanwezig, maar een paar dagen later laat hij weten tegen de uitspraak in hoger beroep te gaan.

Het succes van de integrale aanpak

“Die uitspraak was voor ons natuurlijk een mooi succes,” zegt parketsecretaris Daan Bakker wanneer hij met Opportuun terugblikt op de eerste veroordeling die voortkomt uit een onderzoek van het pas vorig jaar opgerichte HARP-team. “Bij het opstarten en inrichten van zo’n nieuw team denk je samen goed na over de vraag hoe je politie, Douane en OM als één machine kunt laten samenwerken. Als dat dan resulteert in zo’n uitspraak, conform de eis, dan voelt dat natuurlijk goed. Het bevestigt dat we goed bezig zijn. Maar veel belangrijker is het signaal dat ervanuit gaat naar iedereen die denkt zo’n risico wel te kunnen nemen.”

Naast hem aan tafel zit officier van justitie Nicole Neelis instemmend te knikken. Onlangs volgde zij bij het parket Den Haag Frank van Kins op als de nieuwe HARP-officier.

“Die integrale aanpak, en het werken met een vast team, leidt uiteindelijk tot de beste resultaten,” zegt Neelis. “Ik heb dat ook gezien bij het Rotterdamse HARC-team dat in de haven jaagt op in zeecontainers verstopte drugs. Daarmee heb ik in het verleden als parketsecretaris meerdere onderzoeken gedraaid. Het is een heel fijne en doelgerichte manier van werken. Bij de oprichting van het HARP-team is door de politie, Douane, en OM, een convenant getekend. Sindsdien wordt er veel intensiever samengewerkt en wordt relevante informatie structureel gedeeld. Voorheen kwam lang niet alle informatie over drugs die de Douane in het postsorteercentrum vond ook daadwerkelijk bij politie en OM terecht. Nu wel. Daardoor is de aanpak minder ad hoc geworden en kunnen we heel gericht de beste keuzes maken. Welke zaken pakken we wel, en welke zaken pakken we niet op? Daarnaast hebben we door de oprichting van het team een beter zicht op de beschikbare capaciteit voor dit soort postzaken bij Douane, politie en OM, en kunnen we die capaciteit veel efficiënter benutten. Want vergis je niet, zo'n zaak lijkt relatief simpel, maar om zo’n onderzoek goed te doen ben je uiteindelijk wel zes tot acht weken bezig.”

Zijn advocaat merkte op dat haar cliënt niet de grote vis is waarvoor het HARP-team een jaar geleden werd opgericht. Had ze een punt?

Bakker: “Nee, want die redenering klopt niet. Het HARP-team richt zich juíst ook op dit soort verdachten. Voor de grotere zaken waarin het draait om drugs die per post naar het buitenland worden verzonden hebben we het Post Interventie Team (PIT, red.). Dat team bestaat al jaren. Het is een onderdeel van de Eenheid Landelijke Expertise en Operaties van de politie, en staat onder leiding van het Landelijke Parket van het OM. Het PIT richt zich hoofdzakelijk op de aanpak van criminele samenwerkingsverbanden. Het HARP-team is een aanvulling daarop. Wat we merkten - mede door signalen van buitenlandse autoriteiten - was dat veel kleinere spelers vaak door de mazen van het net glipten waardoor er toch nog veel drugs per post vanuit het Nederland het buitenland bereikten. Om ook die ‘kleinere vissen’ gericht te kunnen aanpakken is het HARP-team opgericht. Voor zover je van een kleinere vis kunt spreken als je het hebt over achttien kilo XTC.”

Neelis: “Met het PIT werken we als HARP-team nauw samen. We delen onderling veel informatie en kennis. Als wij op informatie stuiten die mogelijk kan wijzen op het bestaan van een crimineel samenwerkingsverband, dan geven we dat door aan het PIT. Andersom dragen zij ook informatie over aan ons. Zo vullen we elkaar goed aan.”

Is het iets typisch Nederlands, drugs per post?

Neelis: “Dat denk ik niet, maar als het om drugs gaat, met name om synthetische drugs, dan is Nederland natuurlijk wel een belangrijk productieland. Bovendien ligt de straatwaarde van de verzonden drugs in landen als Australië en Amerika vaak veel hoger dan hier. Het is dus lucratieve business.”  

Kun je iets zeggen over het type verdachte dat zich hiermee bezighoudt?

Neelis: “Tot nu toe zien we grofweg twee soorten verdachten. Allereerst de kwetsbare verdachte die zich, vaak voor een relatief geringe vergoeding, voor het karretje laat spannen van anderen door zo’n pakketje op de post te doen. Maar daarnaast zien we ook mensen die hier veel bewuster en structureler mee bezig zijn. Verdachten die er via het darkweb een internationaal drugshandeltje op nahouden. Zo’n zaak staat binnenkort op zitting. Daar gaat het om een verdachte die gedurende een langere periode meerdere pakketten met drugs heeft verstuurd. Twintig om precies te zijn. Die drugs zaten onder andere verwerkt in een Boeddhabeeld. Dus niet verstopt, maar echt erin verwerkt. Dat gaat al een stap verder dan een zak pillen tussen het kattenvoer stoppen.”  

Want dat verwerken in plaats van verstoppen verkleint de pakkans?

Neelis: “Dat is waarschijnlijk de gedachte erachter, maar het wordt dus evengoed onderschept. Wat dat betreft is een compliment aan de Douane hier wel op z’n plaats.”

Bakker: “Zo’n postsorteercentrum is echt gigantisch. Nog veel groter dan je je kunt voorstellen. Met lopende banden waarop een niet aflatende stroom dozen en pakketjes in alle vormen en maten continu wordt aangevoerd. Dag en nacht, 24/7. De controles die daar worden uitgevoerd vinden vooral plaats op basis van data en risicoanalyses van het intelligence center van de Douane. Daarbij kan de bestemming van het pakket een rol spelen, de herkomst, het gewicht, de verpakking, de opgegeven inhoud, bepaalde trends die worden gesignaleerd… van alles. Daarnaast worden er ook drugshonden ingezet. Andere pakketten worden er uitgepikt op basis van ogenschijnlijk niets. Gewoon omdat een Douane-medewerker het niet vertrouwt. Het is ongelooflijk hoe goed die mensen daarop getraind zijn. Wanneer zo’n pakket uiteindelijk door de scanner wordt gehaald, of nader wordt onderzocht, blijkt opvallend vaak dat het inderdaad drugs bevat. Die mensen zijn daar extreem goed in.”  

Dit was de eerste veroordeling in een HARP-onderzoek. Zijn er inmiddels in meer zaken verdachten aangehouden?

Neelis: “Het HARP-team is operationeel sinds afgelopen zomer en momenteel zijn in vijf onderzoeken verdachten aangehouden. Andere onderzoeken lopen nog en zijn nog niet geklapt. Niet in alle zaken is het even eenvoudig om een bepaald pakket aan een specifieke verdachte te koppelen. Bij deze eerste zaak was het een kwestie van de camerabeelden opvragen van de winkel waar het pakket was afgegeven. In die winkel bleken ze de verdachte maar al te goed te kennen. Bij andere zaken moeten we wat meer moeite doen en wat meer opsporingsmiddelen inzetten.” Bakker: “Als je bedenkt dat het team pas een jaar geleden is opgestart, en pas sinds afgelopen zomer operationeel is, dan is dat denk ik geen slechte score. Met het HARP-team hebben we de pakkans aanzienlijk vergroot, daar ben ik van overtuigd.”