Tekst Steven Beek
Foto Loes van der Meer

Rieke Gremmen is juridisch deskundige bij de Raad voor de Kinderbescherming (RvdK) en houdt zich daar onder andere bezig met de vreemdelingenketen. “De RvdK komt op voor elke minderjarige in Nederland, ongeacht de verblijfsstatus. Als een minderjarige geen hulp accepteert, ontslaat dat ons niet van onze taak.”

Een van de onderwerpen waarbij Gremmen namens de RvdK samenwerkt met het Openbaar Ministerie is de aanpak van overlastgevende alleenstaande minderjarige vreemdelingen (AMV’s). Gremmen: “Deze groep minderjarigen, voornamelijk uit Noord-Afrika, houdt ons in het hele land bezig met geweld, diefstal en andere strafbare feiten. De laatste tijd neemt de ernst van de delicten toe. De RvdK heeft grote zorgen over deze moeilijke groep minderjarigen: ze zwerven Europa rond en hebben vaak te maken met een combinatie van psychische problemen, gedragsproblemen en drugs- en alcoholverslaving. Ze gaan niet naar school, spreken geen Nederlands en werken niet mee aan hulpverlening. Omdat ze geen recht hebben op asiel in Nederland hebben ze hier geen toekomst, maar in het land van herkomst hebben ze ook geen basis meer. Je ziet ze steeds opnieuw opduiken in Nederland en ze plegen sneller strafbare feiten dan het OM en de Rechtbank op zitting kunnen verwerken.”

Een belangrijke taak van de RvdK is het adviseren van het OM en de rechtbank in strafzaken waar minderjarigen bij betrokken zijn. De RvdK kijkt naar de belangen van het kind en het pedagogisch nut van een eventuele sanctie, terwijl het OM ook de belangen van maatschappij en slachtoffer behartigt. Staan RvdK en OM dan lijnrecht tegenover elkaar? “Natuurlijk is er soms onenigheid”, zegt Gremmen. “Als het OM bijvoorbeeld bij een ernstig delict het volwassenenstrafrecht wil toepassen bij een minderjarige, zijn wij daar kritisch over. Maar we zijn het vaak eens. De RvdK neemt ook het juridisch kader mee, daarom hebben we juristen in dienst, en het OM kijkt naast straf ook naar de opvoedkundige aspecten. Het jeugdstrafrecht is immers pedagogisch van aard”

"Door de goede samenwerking met het OM houden we het hoofd boven water, maar een échte oplossing is er niet"

De aanpak van overlastgevende AMV’s is zo’n taai probleem dat RvdK en OM samen met andere ketenpartners zoals de rechtspraak en Nidos zoeken naar oplossingen. Wat is een passend strafadvies voor deze jongeren? “Bij diefstal en overlast door minderjarigen zou de RvdK normaliter een werkstraf en jeugdreclassering adviseren. Dat is bij deze groep vaak niet mogelijk omdat ze niet verzekerd zijn en geen hulp willen accepteren. Daarom adviseren we nu meestal (voorwaardelijke) jeugddetentie. Ze krijgen daardoor niet de hulp die ze nodig hebben.” Als de minderjarige vreemdelingen langere jeugddetentie in het vooruitzicht is gesteld, vertrekken ze op den duur naar een ander Europees land.

“De RvdK komt op voor elke minderjarige in Nederland, ongeacht de verblijfsstatus”, zegt Gremmen. “Als een minderjarige geen hulp accepteert ontslaat dat ons niet van onze beschermingstaak. Door de goede samenwerking met het OM houden we het hoofd boven water, maar een échte oplossing is er niet. Als de AMV’s ons land weer verlaten, hebben we geen zicht meer op hoe het met ze gaat. Daarom voeren we nu gesprekken met de keten en het ministerie van Justitie en Veiligheid, gericht op interventies en samenwerking. Sinds dit jaar loopt bijvoorbeeld een pilot waarbij deze minderjarigen in kleine groepen worden opgevangen en begeleid, om weer voor toekomstperspectief te zorgen.”