Vinkje

Het is 28 juli, een zonnige donderdag in een zomer die nu al te boek staat als de zomer van de boerenprotesten. Ook in de WhatsApp-groep Boeren Samenwerking Achterhoek broeit het. ‘Vanavond nog mensen zin in Toertocht door de achterhoek, rond 21 uur, inclusief kipper met spulletjes? geef een [vinkje] als je tijd en zin heb in een gezellige avond.’ Boer Timo, wiens familie al generaties lang varkens houdt in de Achterhoek, zet een vinkje.

Gezellig wordt het geen moment. De op- en afrit naar de snelweg wordt volgestort met plastic en paardenkeutels. Als laatste ledigt boer Timo zijn kiepwagen met stro. Als eerste zit hij in het politiebusje, op heterdaad betrapt. In de politiecel krijgt hij vier dagen de tijd om na te denken over de grote gevolgen van dat ene groene vinkje.

Nu zit hij voor de politierechter, die vanwege de verwachte belangstelling is uitgeweken naar een grote zittingszaal. Het imponeert Timo, en zijn collega- boeren zijn niet eens massaal op komen dagen om hem te steunen. ‘Enorm kloten’, vindt hij het, dat ze na de actie snel zijn weggereden. “Ik ben gewoon de sjaak.”

Toch wil hij ze niet verlinken, maakt hij meteen duidelijk. De serene rust in de zittingszaal staat in schril contrast met de opgefokte sfeer tijdens de actie. Het blijft lang stil als de politierechter vraagt waarom Timo besloot mee te doen. “Ik voel me bedreigd. De toekomst van mijn bedrijf en mijn gezin, daar maak ik me zorgen over. Niets doen voelde niet goed.”

Achterhoekse naoberplicht

Hij wilde ‘zijn steentje bijdragen’ maar beseft pas in de politiecel dat een berg afval op de snelweg dumpen niet het juiste steentje was. Hij betreurt de gevolgen van de actie, voor zichzelf, voor zijn gezin en voor andere weggebruikers. De politierechter schetst wat sombere scenario’s; een ambulance die door de wegblokkade niet naar het ziekenhuis kan, een auto met hierin een jong gezin dat tegen de afvalberg botst.

Het requisitoir van de officier klinkt als een inmiddels bekend mantra. Boos zijn over de stikstofmaatregelen mag, demonstreren is een grondrecht en dat daarbij hinder ontstaat, is meestal toelaatbaar. Maar strafbare feiten worden niet getolereerd. Dan hoor je zomaar 100 uur werkstraf en twee weken voorwaardelijke gevangenisstraf tegen je eisen.

Rijkswaterstaat doet ook nog een duit in het zakje en vordert ruim 3600 euro, kosten die zijn gemaakt om de weg af te zetten en het afval in de berm te schuiven. Timo wijst erop dat zijn collega’s het afval vervolgens zelf hebben afgevoerd. Een goed voorbeeld van Achterhoekse naoberplicht, zo snoefde een boer in een landelijk dagblad. Timo hoopt ook te mogen profiteren van die naoberplicht, als hij met de pet rond gaat om de 3600 euro te lappen.

Van de rechter krijgt hij een kleine korting op de gevraagde werkstraf; 80 uur moet hij aan de bak. En zijn tot nu toe blanco strafblad wordt ontsierd met een voorwaardelijke gevangenisstraf van een week. “U heeft die stok achter de deur eigenlijk niet nodig. Maar dit is een signaal naar de buitenwereld,” zegt de politierechter. Boeren in Nederland, denk na voor je een vinkje zet voor een gezellige toertocht.