Operatie impact

'Veegdag' tegen synthetische drugs

Boxtel, 7 november, 9.28 uur

Rechercheurs, medewerkers van de belastingdienst, officier van justitie Erna Vrijhoeven en parketsecretaris Edwin Roelofsen stappen uit hun auto’s die ze hebben geparkeerd naast de Brabantse boerderij. Terwijl de zon de rijp uit de bomen doet druppelen, trekken rechercheurs hun blauwe handschoenen aan. Ze lopen naar de deur en bellen aan. Niets... Nog een keer gebel. Dan gebons op de ruit. Vanuit zijn hok blaft een hond, maar verder lijkt niemand aanwezig. De verdachte niet, en zijn oude moeder ook niet. Wat nu? De schuur die tegen de boerderij is aangebouwd met geweld openbreken? “Nee,” zegt officier Vrijhoeven, “dat kan altijd nog. Als ik nu gelijk een drugslucht had geroken, ga ik niet wachten, maar nu gaan we eerst kijken of we de bewoner telefonisch te pakken kunnen krijgen.”

Eerder vandaag, 8.02 uur op bureau De Beverspijken in Den Bosch

Staand en zittend op en achter bureaus luisteren politiemensen en OM’ers naar de briefing van Olav van den Broek, teamleider ondermijning politie Oost-Brabant. De ‘instap’ die straks in de Boxtelse boerderij zal plaatsvinden, is onderdeel van veel strafrechtelijke, bestuurlijke en fiscale acties van Operatie Impact die vandaag, na weken voorbereiding, losgaat.
Achter Olav is de verdachte zichtbaar op de beamer. “We verdenken hem van het hebben van een drugslab in zijn stallen. De verdachte woont samen met zijn bejaarde moeder. Vuurwapenbezit is onbekend, hij heeft geen antecedenten en komt in de systemen niet voor. De verdenking tegen hem startte op basis van een melding bij Meld misdaad anoniem: in de gierkelder zou een drugslab zitten. Later zijn ook blauwe vaten en jerrycans op het terrein gezien, wat ook is bevestigd door luchtfoto’s. We gaan een instap doen, om te kijken of er een lab is. Zo ja, dan gaan we aanhouden, doorzoeken en ontmantelen. Begin niet gelijk met zoeken, maar kijk eerst.” Olav wijst naar officier Erna Vrijhoeven. “Erna opent de zoeking en is er voor de inzet van strafvorderlijke bevoegdheden.”
Vervolgens toont de beamer een bovenaanzicht van de boerderij en schuur. Olav wijst aan wie in welke auto’s in welke volgorde komen rijden, waar iedereen kan parkeren, wie gaat aanbellen en wie waar zal zoeken.
“Zijn de stallen nog in gebruik?”, vraagt een rechercheur.
“Nee. Hij heeft wel een hond, een oud beestje.”  
We zoeken het lab en verdovende middelen, vervolgt Olav. “Maar kijk ook naar geldbedragen, luxe goederen en documenten zoals huurcontracten. Fotografeer goederen direct op de vindplaats. Wees terughoudend met inbeslagnemen – dat moet wel een doel hebben. Let op je veiligheid. Doe handschoenen aan, ga niet eten op de PD en let op je eigen DNA. En let op de nazorg voor de moeder.”
Olav sluit af. “Als je een lab aantreft, neem dan contact op met de Centrale Post (zie ook kader, red.). Ook de landelijke (politie)faciliteit (LFO) ontmantelen en het NFI zijn vandaag hier, dus die staan ons ter beschikking.”

9.35 uur. Voor de boerderij

De verdachte is aan de lijn. Zijn moeder is met spoed opgenomen in het ziekenhuis, dus hij zal nu niet naar zijn boerderij kunnen komen.  Wel laat hij weten hoe het actieteam in zijn woning kan komen. Een tegenslag, ook voor de Belastingdienst die pas kunnen inbeslagnemen als ze de bewoner een akte van inbeslagname kunnen uitreiken. Wacht nog even met binnentreden, zegt Erna Vrijhoeven, nadat ze zelf ook foto’s heeft gemaakt van etiketten op blauwe vaten die naast de schuur staan.. “Nog niet starten met doorzoeken, maar eerst naar binnenkijken.” En even later geeft ze toestemming: “Ik open de doorzoeking in de loods.”

Rechercheur Jan Loos loopt door de donkere schuur, en schijnt met zijn zaklantaarn (“de Maclite is mijn grote vriend”) over de vloer. “Kijk goed uit waar je loopt.” De schuur heeft inderdaad een kelder, maar die blijkt leeg. De vloer lijkt net geëgaliseerd: pakken egaline liggen er nog. Rond stopcontacten zit spinrag. Daarboven, op de begane grond lijkt de schuur een soort bouwmarkt. Tal van producten, voorzien van dezelfde logo’s liggen keurig uitgestald op genummerde stellingen.
De actiesfeer dooft langzaam uit. “Ik weet niet wat ik hier nou van moet vinden”, zegt Jan Loos, “vooralsnog zie ik geen aanwijzingen voor een lab. Nee, het lijkt er niet op dat er een aanwezig is. Wel kun je zien dat er flink verbouwd wordt, kennelijk is daar geld voor.”
Parketsecretaris Edwin Roelofsen stopt de handen in zijn jaszakken. “Ik ben hier om te assisteren, ruggespraak te houden en samen te overleggen. In de voorbereiding van deze actie heb ik gekeken of er strafrechtelijk voldoende was om de instap te maken. Ook hebben we voor het totale traject gekeken naar de procedures omtrent inbeslagnames en de afwikkeling van het beslag. Maar ja, nu is mijn rol redelijk beperkt.”

10.13 uur

Voor Erna Vrijhoeven het moment om af te sluiten. “De informatie was vrij concreet en veel klopte. De locatie is uitstekend geschikt voor een drugslab, alleen…die treffen we dus niet aan. Wél is wat we aantreffen, zoals een Harley en de auto, interessant voor de Belastingdienst, die hier nog een belastingschuld van 25 duizend euro heeft te innen. Zij gaan een vervolgafspraak met hem maken. Dan  mag hij uitleggen hoe het komt dat hij een ‘minibouwmarkt’ lijkt te runnen, terwijl hij volgens de fiscus geen omzetbelasting afdraagt. Dus het OM stapt eruit en dan wordt het een actie van de Belastingdienst. Met weer de politie aan hun zijde – dit keer niet als rechercheurs, maar als ‘sterke arm’ voor de beveiliging van belastingdienstmedewerkers.”

14.02 uur, de wijk Korvel in Tilburg

Met politielinten is een loods midden in de woonwijk afgezet. Agenten van het wijkteam doorzoeken de loods. Kastdeuren scharnieren, lades schuiven open. Plastic tassen worden omgedraaid, een bankstel knerpt over de vloer. Twee boten op trailers worden doorzocht. En LFO’ers, rechercheurs van de landelijke (politie)faciliteit ontmantelen, nemen monsters van vloeibare stoffen die met een ‘injectiespuit’ uit jerrycans worden getrokken.

Wie niet beter weet, denkt dat iedereen maar wat door elkaar heen crosst. “Dat risico is ook wel aanwezig”, zegt hulpofficier van justitie Freek Pecht. “Want als je wat vindt, kunnen mensen razend enthousiast worden en over en weer naar elkaar toe gaan roepen en lopen. Daarom zoeken we via een vast stramien, waarbij koppeltjes politiemensen eigen taken hebben. Die koppeltjes zijn geformeerd door de coördinator van de doorzoeking, die weer wordt vergezeld door een notulist die aantekeningen maakt en fotografeert. En omdat ik als hulpofficier rondloop en kijk of er beslissingen moeten worden genomen, ook door het OM, kan de onderzoekscoördinator zich bezighouden met het aansturen van de doorzoeking.”

Door de loods loopt Karlijn Gimbrère, officier van parket Zeeland-West-Brabant. Zelf mag ze ook lades opentrekken, maar “die verleiding probeer ik te weerstaan, zodat ik met wat meer afstand het overzicht kan houden.”
Deze zoeking hier in de loods viel toevallig in Operatie Impact. Aanvankelijk was de Tilburgse politie op zoek naar een wapen, dat volgens informatie van Team Criminele Inlichtingen hier zou liggen. De politie is er toen gaan zoeken op basis van de Wet wapens en munitie; dat is een eigen politiebevoegdheid van de politie, al heeft het wijkteam daarin wel het OM gekend. Gimbrère: “In de loods trok de politie al snel een vriezer open en daar stuitten ze op zoutzuur en aceton, middelen die kunnen worden gelinkt aan de productie van xtc. Direct heeft de politie toen de zoeking ‘bevroren’. Want ze wilden verder gaan zoeken op basis van de Opiumwet. Dat is een bevoegdheid van het OM, dus hebben ze mij gebeld. Ik ben toen hiernaartoe gekomen en heb zojuist de zoeking geopend. Nu past alles binnen Operatie Impact.”

14.33 uur

Het is behoorlijk raak in de loods. Er wordt een container aangetroffen voor de productie van drugs. Handschoenen, schenkkannen, een literfles GHB;  allerlei stoffen, materiaal en chemicaliën voor de productie van XTC en amfetamine worden aangetroffen. “Wie de eigenaar van de loods is, weten we nog niet”, zegt hulpofficier Freek Pecht. “Wel wie de huurder is. Die is met een sleutel naar de politie gekomen om de loods te openen. En als je de sleutel hebt, ben je de eerste tegen wie het onderzoek zich richt, dus hij is aangehouden en zit nu vast in Bureau Mijkenbroek in Breda.”

Ondertussen kijken collega’s van het Afpakteam door een andere bril: Welk inkomen heeft de verdachte? Kan hij de aankoop van die boten op een normale manier wel rechtvaardigen? Pecht: “Op basis van de info die er nu is, lijkt dat niet het geval, dus die boot wordt nu door de officier van justitie in beslag genomen en die grote trailer met dat drugslab gaat worden afgevoerd. Dus ‘witwassen’ zal er als strafbaar feit wel bijkomen. Maar goed, dat moeten we nu eerst even op papier gaan zetten en dan zien we wat er onder aan de streep overblijft.”

14.41 uur

Officier Gimbrère maakt een tussenbalans op. “Het is een mooie integrale actie. Ook de gemeente is aanwezig om te kijken of ze bestuurlijke acties kunnen ondernemen.”
Operatie Impact dendert behoorlijk door. Karlijn Gimbrère: “We hebben in ons arrondissement vandaag 12 acties op de planning staan. We zijn nu op 5 locaties naar binnen gegaan en 3 ervan zijn al ‘positief’: hennep, synthetische drugs of vuurwapens zijn aangetroffen. Op een actiedag is het ‘anders acteren’. Zonder eerst eindeloos onderzoek te verrichten, gaan we gewoon op pad. Op basis van veel zachte signalen over productie van synthetische drugs trekken we er met ketenpartners op uit. Met onze ogen, oren en vooral neus goed open. Regelmatig blijkt het dan raak. En blijkt een locatie onschuldig? Dan is het: afstrepen van de lijst en door naar de volgende.”