KortOM

Dit artikel hoort bij: Opportuun Nr. 3

Korte berichten

Europese uitwisseling passagiersgegevens

Vanaf 18 juni is de 'Wet op het gebruik van passagiersgegevens voor de bestrijding van terroristische en ernstige misdrijven' van kracht. Deze wet regelt dat luchtvaartmaatschappijen passagiersgegevens doorgeven aan zogenaamde Passenger Information Units van de EU-lidstaten. Door de lucht reizen wordt hiermee nog moeilijker voor verdachten en ontvluchte veroordeelden.

Deze wet, ook wel PNR-wet genoemd (Passenger Name Records), komt voort uit een EU-richtlijn en is het resultaat van een lang onderhandelingstraject. Door de nieuwe wet kunnen passagiersgegevens automatisch worden vergeleken met de Europese database van gezochte of vermiste personen. Door de lucht reizende gezochte personen blijven nu vaak nog onder de radar omdat er binnen het Schengengebied geen actieve controles plaatsvinden.

Een ander voordeel van de wet is dat politie en justitie voor passagiersgegevens niet langer bij afzonderlijke luchtvaartmaatschappijen hoeven aan te kloppen. Slechts één vordering is voldoende om de gewenste gegevens te verkrijgen van elke luchtvaartmaatschappij, zowel in Nederland als in de andere aangesloten EU-lidstaten.

De Nederlandse Passenger Information Unit (PIU) is ondergebracht bij de Koninklijke Marechaussee. De data worden geautomatiseerd verwerkt met het oog op terroristische en zware misdrijven en zijn slechts ten behoeve van die beperkte doelbinding te gebruiken.

Privacy
Volgens de PNR-wet mogen de passagiersgegevens worden vergeleken met risicoprofielen. Voor de uitvoering hiervan worden in de wet echter geen nadere regels genoemd. Daarom is besloten om eerst stevige materiële en formele (beleids)kaders te ontwikkelen. Het OM wil bestaande regels voor het verwerken van persoonsgegevens zoveel mogelijk toepassen op deze passagiersgegevens, en heeft JenV geadviseerd zulke beleidskaders op te nemen in een Algemene Maatregel van Bestuur.

Tijdens het onderhandelingstraject hebben vertegenwoordigers van het OM zich er continu hard voor gemaakt dat er zoveel mogelijk rekening wordt gehouden met persoonsgegevensbescherming en privacy. 

Aantal geregistreerde misdrijven opnieuw gedaald

“De criminaliteit in 2018 werd gekenmerkt door taaie ondermijnende criminaliteit met bedreigende effecten in de samenleving die we volstrekt niet willen”, aldus Gerrit van der Burg in het jaarbericht 2018 van het OM.

In het recent gepubliceerde jaarbericht wordt teruggekeken op het afgelopen jaar en worden trends in de criminaliteit benoemd. Net als voorgaande jaren ziet het OM dat het aantal geregistreerde misdrijven in 2018 is gedaald, in dit geval met 6 procent ten opzichte van 2017. Wel is de daling in het laatste half jaar van 2018 tot een einde gekomen. Het aantal overvallen is voor het eerst sinds jaren gestegen. Het aantal geconstateerde verkeersmisdrijven en het aantal overtredingen van de Wet wapens en munitie, namen in 2018 toe met meer dan 10 procent. Hoewel niet gesproken mag worden van een trendbreuk, is het belangrijk om deze ontwikkeling nauwlettend te volgen.

Zorgelijk is dat het gevaar voor onschuldige burgers groter is geworden. Criminelen hebben steeds minder schroom om liquidaties op klaarlichte dag en op openbare plaatsen uit te voeren. Politie en OM doen er alles aan om het potentiële daders zo lastig mogelijk te maken. Liquidaties worden niet als afzonderlijke incidenten beschouwd; het gaat om ernstige uitingen van ondermijnende criminaliteit, die samenhangt met allerlei andere vormen van criminaliteit.

Het jaarbericht van het OM en het bijbehorende online magazine zijn te vinden op de website van het OM.

Aanpak mobiel banditisme werpt vruchten af

Een 41-jarige vrouw kreeg op 20 juni door de rechtbank Overijssel zes maanden gevangenisstraf opgelegd voor het stelen van pistachenoten en andere goederen uit meerdere supermarkten. De zaak stond bekend als de pistachenotenzaak.

De rechtbank honoreerde de eis van de officier van justitie volledig. “Er is sprake van het doelbewust en in georganiseerd verband in korte tijd in vele daarvoor speciaal uitgezochte winkels stelen van goederen om deze vervolgens in het buitenland te gelde te kunnen maken. Deze vorm van criminaliteit is daardoor niet te vergelijken met eenvoudige winkeldiefstal”, aldus de rechtbank.

De uitspraak is belangrijk voor het OM: de eis was gebaseerd op de nieuwe Strafvorderingsrichtlijn Mobiel Banditisme die eerder dit jaar in werking is getreden. In de richtlijn wordt uitgegaan van 1 maand gevangenisstraf per diefstal. Door die verhoogde strafeis wil het OM mensen ontmoedigen naar Nederland te komen om te stelen.

Mobiel banditisme is een fenomeen waarbij rondreizende, internationale groepen criminelen zich bezighouden met delicten als diefstal, overvallen en inbraak. Deze rondtrekkende daders zijn vaak tijdelijk in een land en hebben als doel om in korte tijd zoveel mogelijk buit te maken. Sinds juli 2018 zijn OM, politie, gemeentes en belangenorganisaties verenigd in de Taskforce Mobiel Banditisme.

Rechtbank beslist vaker over gedwongen opname

In 2018 oordeelde de rechter meer dan 27 duizend keer over gedwongen opname van mensen die een gevaar vormen voor zichzelf of hun omgeving, twee procent meer dan in 2017. Het aantal beschikkingen stijgt al langer, tien jaar geleden ging het nog om 16 duizend gevallen.

Dat blijkt uit cijfers die de Rechtspraak in juni heeft gepubliceerd. Als iemand door een geestelijke stoornis een gevaar vormt voor zichzelf of anderen kan hij gedwongen worden opgenomen. Dit soort opnames staan bekend als “bijzondere opneming in psychiatrische ziekenhuizen”, oftewel BOPZ. Meestal vraagt de officier van justitie de rechter om toestemming voor een opname.

OMgeslagen

Opvallende citaten over het Openbaar Ministerie en het strafrecht.

Voorbeeld

“Kritische geluiden moeten worden beloond. Dat betekent in elk geval dat je van alle leidinggevenden en vooral van de top het goede voorbeeld mag verwachten. Dat moet je elke dag laten zien.”

Gerrit van der Burg, voorzitter van het College van procureurs-generaal

Volkskrant, 6 juni 2019

Misdaad loont

“Tientallen miljarden worden verdiend. Wij staan erbij, kijken ernaar en worden uitgelachen.”

Wim van de Donk, commissaris van de Koning in Brabant

BN De Stem, 22 juni 2109

Zuur op de bank

“Opeens zat ik na een drukke carrière van veertig jaar thuis op de bank. Mijn telefoon ging helemaal niet meer. Ik dacht op een gegeven moment serieus dat het ding stuk was. Ik liep er normaal gesproken de hele dag mee aan mijn oor, nu had niemand me nog nodig. Dan kun je natuurlijk zuur op de bank gaan zitten, want ik vond de afrekening (naar aanleiding van de bonnetjesaffaire, red.) onterecht. Maar niemand zit op een zuur persoon te wachten.”

Fred Teeven, buschauffeur en voorzitter van de raad van toezicht van Partners voor Jeugd

De Telegraaf , 22 Juni 2019

Stalking

“Iedereen kijkt naar de politie wanneer stalking leidt tot enorme maatschappelijke onrust, bijvoorbeeld wanneer het gaat over mishandelingen of erger. En dat snappen we. Wat wij proberen duidelijk te maken, is dat onze opties heel beperkt zijn. (…) Als de politiek de wetgeving niet wil aanpassen, dan moet de bal niet alleen bij de politie worden gelegd wanneer het fout gaat. De politiek moet hier eerlijk over zijn tegenover slachtoffers en de samenleving.”

Gerrit van de Kamp, voorzitter politievakbond ACP

EenVandaag, 8 juni 2019