Onrechtmatige content op internet

Hoe kom je er van af?

Onrechtmatige content op internet is een groeiend maatschappelijk probleem. Dat kan gaan om smadelijke teksten en beelden, zoals in de hiervoor beschreven Zaak Padhuis, maar ook om andere vormen van privacy-schending, auteursrechtelijke kwesties, haatzaaiende en racistische uitlatingen of vormen van cyberstalking. Uit een recente survey van het Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum (WODC) van het Ministerie van Justitie en Veiligheid is af te leiden dat 15 procent van de Nederlandse bevolking hier inmiddels direct of indirect ervaring mee heeft.

In het onderzoek ‘Voorziening voor verzoeken tot snelle verwijdering van onrechtmatige online content’ dat in september 2020 werd gepubliceerd, concluderen onderzoekers van het WODC dat het laten verwijderen van dit soort content voor burgers vaak een lastige, tijdrovende en soms ook kostbare klus kan zijn. De onderzoekers pleiten daarom voor het inrichten van een centraal kenniscentrum of meldpunt waar belanghebbenden in de toekomst terecht kunnen voor een heldere en integrale routekaart.

Notice And Takedown

Mensen die geconfronteerd worden met onrechtmatige content en die verwijderd willen zien, hebben nu een aantal opties. Het meest laagdrempelige pad is dat van de Notice And Takedown, waarbij je degene die de content online heeft geplaatst, of de eigenaar of beheerder van de website waarop de content te vinden is, direct verzoekt die content te verwijderen. Op veel websites is de te volgen procedure hiervoor te vinden. Bij het indienen van zo’n verzoek is een aantal dingen belangrijk: je contactgegevens, een duidelijke en zo volledig mogelijke omschrijving van de content waar het om gaat, de URL(s) van de website(s) waarop de content te vinden is, een heldere motivatie waarom de betreffende content verwijderd zou moeten worden en de impact die de gepubliceerde content heeft of heeft gehad.

De Gedragscode Notice and Takedown, die door de internet-hostingbranche in 2008 zelf werd opgesteld, schrijft online- aanbieders precies voor hoe dergelijke verzoeken tot verwijdering af te handelen, wat uiteraard niet wil zeggen dat alle verzoeken ook daadwerkelijk gehonoreerd worden. De vraag of iets behalve onwenselijk ook onrechtmatig of zelfs strafbaar is, is niet altijd eenvoudig te beantwoorden. Naast de laagdrempeligheid heeft de Notice and Takedown-procedure als voordeel dat verzoeken op relatief korte termijn worden afgehandeld. Voor ernstige overtredingen is de norm 48 uur. Voor minder ernstige overtredingen geldt een termijn van tien dagen. Nadeel van de procedure is dat het zich beperkt tot een verzoek. Wordt dat verzoek niet gehonoreerd, dan rest je als gedupeerde nog wel de mogelijkheid van een civielrechtelijke bodemprocedure, maar die neemt over het algemeen zes tot negen maanden in beslag. Bovendien geldt daarbij de verplichte procesvertegenwoordiging door een advocaat. 

Boetes en dwangsommen

Een andere optie is de bestuursrechtelijke route via de Autoriteit Persoonsgegevens (AP). Bij schending van de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) kun je hier als individu een klacht indienen. Acht de AP die klacht gegrond dan kan zij de verantwoordelijke partij tot verwijdering van de content dwingen middels boetes en dwangsommen. Overigens biedt de AVG burgers zelf ook de mogelijkheid van een civiele verzoekschriftprocedure.

Tot slot, en als ultiem middel, is er het strafrecht. Deze weg wordt bewandeld wanneer een partij weigert mee te werken aan een Notice and Takedown-verzoek, de gedragscode niet onderschrijft of wanneer er twijfel bestaat over de strafbaarheid van de betreffende content. Een rechter zal zich er dan over moeten uitspreken. Artikel 125p van het Wetboek van Strafvordering geeft de bevoegdheid om het verwijderen en/of ontoegankelijk maken van bepaalde content te bevelen. Hiervoor is een machtiging van de rechter-commissaris vereist.