Tekst Steven Beek
Foto Loes van der Meer
Welke straf zou u eisen, als u officier van justitie was? In De Eis legt Opportuun twee voorbijgangers een zaak voor.
Op een zonnige nazomerdag in september 2018 krijgen de opvarenden van een plezierjacht de schrik van hun leven. Een containerschip dat hen inhaalt op het Amsterdam-Rijnkanaal drukt het bootje kapot tussen wal en schip. De opvarenden kunnen net op tijd van boord springen, maar het scheepje is total loss. Het OM verwijt de schipper het veroorzaken van schade aan het plezierjacht en het in levensgevaar brengen van de opvarenden, en besluit de schipper te vervolgen.
De belangrijkste feiten:
- De schipper is 71 jaar oud, hij is gepensioneerd maar neemt nog wel opdrachten aan;
- De schipper vaart al een leven lang zonder problemen en heeft een blanco strafblad;
- De schipper verklaart dat hij moest uitwijken voor een tegemoetkomend schip;
- Uit onderzoek van de politie blijkt dat het containerschip technisch in orde was: de aanvaring was dus te wijten aan menselijk handelen;
Wat eist u?
Janno Fleer eist: alternatieve taakstraf
“De schipper had het bootje moeten zien. Maar ik vind een gevangenisstraf te zwaar voor iemand die al zo veel ervaring heeft. Hij heeft nooit een ongeluk gehad, heeft altijd goed opgepast. Het scheepje ligt wel in de prak, maar de mensen zijn er gelukkig goed vanaf gekomen.
Daarom past een alternatieve taakstraf wat mij betreft beter bij de aard van het ongeluk. Laat die schipper de drie jongens van dat bootje uitnodigen voor een vaartocht. Een reis op zijn grote schip naar Duitsland, Basel ofzo. Het moet wel een flinke reis zijn: een week heen, en een week terug.”
Mevrouw Zandbergen eist: veertien dagen gevangenisstraf
“Wat een moeilijke keuze! Ik kom zelf nooit in de rechtszaal, maar in de kranten lees ik vaak dat mensen er met een taakstrafje vanaf komen. Soms ook voor dingen waarbij ik dat niet terecht vind. Deze verdachte zal ook wel weer een taakstraf hebben gekregen.
Ik vind dat een korte gevangenisstraf hier eigenlijk wel op zijn plaats is. Ga eens na wat een enorm risico de schipper heeft genomen met het leven van die mensen. Of een week gevangenis genoeg is? Maak daar maar twee van.”
De officier legt uit
Assistent-officier Wilrike Hulst behandelde de zaak namens het OM. Hoewel Hulst niet dacht dat de verdachte met opzet had gehandeld, vond ze toch dat het ongeval aan hem te wijten was. Daarom eiste ze 80 uur werkstraf en een voorwaardelijk beroepsverbod van 6 maanden met een proeftijd van 1 jaar.
Het was toch een ongeluk? Wat nam je de schipper precies kwalijk?
“Het verwijt dat ik de schipper heb gemaakt, is dat er door zijn onvoorzichtigheid en onoplettendheid een ongeval is veroorzaakt. Daarbij is een motorjacht beschadigd en zijn de opvarenden in levensgevaar gebracht. De schipper geeft aan het plezierjacht niet te hebben gezien, maar ik verwacht meer van een beroepsschipper. Hij voer sneller dan het plezierjacht, dus hij had het scheepje allang kunnen zien toen hij het van achteren naderde. Het incident had niet plaatsgevonden als hij zorgvuldig had gehandeld. Dat is voor mij voldoende om schuld vast te stellen.”
Hoe kwam je op jouw strafeis?
“Omdat ik nooit eerder een dergelijke zaak gedaan had, moest ik er wel even induiken. Ik heb in eerste instantie naar de jurisprudentie gekeken, de straffen die in vergelijkbare zaken zijn geëist en opgelegd. Dat bleken werkstraffen te zijn, maar wel forse werkstraffen van meer dan 100 uur. De schade was daar vaak wel een stuk groter.
Ook heb ik de zaak vergeleken met feiten in het verkeersstrafrecht. Het veroorzaken van een ongeval op het water is in zekere zin vergelijkbaar met het veroorzaken van een ongeval op de weg. Ik neem die straffen niet één op één over, maar kan er wel context uithalen. Bij het ontzeggen van de rijbevoegdheid, een gangbare straf op land, dacht ik: kan ik daar ook iets mee op het water? Ik ben uitgekomen op een beroepsverbod om de ernst van de zaak te benadrukken. Het had veel slechter kunnen aflopen.
Ik heb tenslotte nog een collega-officier gesproken die ervaring heeft met dit soort zaken. Alles bij elkaar ben ik uitgekomen op een werkstraf van 80 uur. De verdachte is gepensioneerd, maar omdat hij nog wel opdrachten aanneemt heb ik toch een beroepsverbod geëist. Het beroepsverbod is voorwaardelijk, dus dat zou alleen in werking treden wanneer hij opnieuw de fout in zou gaan. Dat vond ik gepast, omdat de verdachte lang schipper is geweest en nooit problemen heeft gehad.”
Hebben de persoonlijke omstandigheden van de verdachte een rol gespeeld in jouw beslissing?
“Jazeker, die spelen altijd een rol. Ik heb als strafverzwarende omstandigheid meegewogen dat hij een beroepsschipper is. Daarnaast vond ik het strafverzwarend dat het een zonnige dag was met veel verkeer op het kanaal. De schipper had extra alert moeten zijn.”
De uitspraak
De rechtbank legt op 20 augustus 2019 uiteindelijk een geldboete van 750 euro op, een groot verschil met de eis van het OM. “Daar was ik wel verbaasd over ja,” zegt Hulst. “Die straf vond ik veel te laag, we hebben dan ook overwogen of we in hoger beroep zouden gaan. Na het afwegen van verschillende belangen hebben we daar niet voor gekozen.” Uiteindelijk heeft de verdachte zelf hoger beroep aangetekend. Die zaak moet nog voorkomen.
