Tekst Pieter Vermaas
Foto Loes van der Meer
De uitbuitingszaak van mensenhandelofficier Ingrid Masselink
Als een slachtoffer van seksuele uitbuiting haar verdachte vriend vrijpleit en de rechter hem vrijlaat, lijkt opnieuw een mensenhandelzaak op een teleurstelling uit te draaien. Maar officier Ingrid Masselink is een bijter. Om het slachtoffer te beschermen, zet ze door.
28 januari 2020, rechtbank Den Bosch. Ingrid Masselink kan nauwelijks geloven wat ze voor zich ziet gebeuren. De mensenhandelofficier van parket-Oost Brabant heeft, als onderdeel van haar requisitoir tegen de van seksuele uitbuiting verdachte Jesse*, net een filmpje gestart. Die bevat opnames van tapgesprekken. Daarop is te horen hoe Jesse zijn vriendin Irma meedogenloos toespreekt. Hoe Irma zacht spreekt en soms huilt. Irma’s ouders, achter in de rechtszaal, zijn in tranen. Maar verdachte Jesse? Die zit tijdens de film voortdurend omgedraaid met zijn gezicht naar Irma, ziet de officier: “Ze hadden voortdurend contact en zaten met elkaar te ginnegappen. Bizar. Ondanks alles was het meisje nog dolverliefd.”
Eind november 2017 leert het dan net 18-jarige Belgische meisje Irma de 22-jarige Nederlandse Jesse kennen. Jesse is rapper. Stoer voorkomen, maar lief tegen Irma. Irma raakt verliefd op de jongeman, en vanaf begin 2018 hebben de twee een relatie. “Daar begon het groomen”, blikt Ingrid Masselink terug. “Het meisje werd verliefd gemaakt en geïsoleerd van haar ouders en vrienden. Met maar één doel. Er moest geld komen.”
In maart begint Irma met het tegen betaling verlenen van seksuele diensten. Haar klanten werft ze via advertenties. Vanuit een chaletje wordt ze door Jesse afgezet bij klanten in heel Nederland.
"Luisterend naar die tapgesprekken, dacht ik: Onvoorstelbaar dat je dat over je hart krijgt"
Tweehonderd euro
De politie krijgt lucht van de situatie en start een onderzoek. Het team en officier Masselink lijken al over aardig wat belastende feiten te beschikken, als de moeder van Irma een appje van haar dochter doorstuurt naar de politie. Masselink: “Dat berichtje leek op afscheid nemen: ‘Ik houd van jullie, onthoud dat. Ik heb de liefste ouders en broertje.’ Ik moest toen ingrijpen, dus op 11 juli 2018 heb ik Jesse laten aanhouden. Op die dag stopte Irma met de prostitutie.”
Tegen de politie verklaart Irma dat ze drie dagen per week werkt, maximaal drie klanten per dag, voor gemiddeld tweehonderd euro per klant.
Op 22 augustus komt Jesse echter op vrije voeten. Dat sprake is van prostitutie ziet de rechtbank wel. Maar voldoende bewijs dat Irma daar door Jesse toe gedwongen wordt, ziet de rechtbank niet. Ook al omdat Irma geen kwaad woord over haar vriend wenst te verklaren.
Het OM gaat nog bij het gerechtshof in beroep tegen het op vrije voeten stellen van Jesse. Volgens het OM waren er voldoende foute signalen. Masselink: “Signalen dat de verdachte steeds geld had en Irma niet. Signalen dat ze mishandeld werd. Dat ze dingen moest doen die ze niet leuk vond. Daartegenover stonden haar verklaringen. Dat ze het vrijwillig deed en van hem houdt. Dat ze weleens ruzie hebben, maar dat het toch een perfecte relatie is.”
Maar de verdachte blijft vrij. Een fikse teleurstelling voor Ingrid Masselink. En overigens bepaald niet haar eerste. “In ons vakgebied tref je vaak onwillige verdachten, getuigen en slachtoffers die geen strafzaak willen. Als mensenhandelofficier vraag je je geregeld af: waar doe ik het allemaal voor?”
In oktober 2018, twee maanden na de vrijlating van Jesse, verneemt de politie dat Irma haar prostitutiewerk weer heeft opgepakt. “Op dat moment hadden we het erbij kunnen laten”, zegt Masselink. “Want de rechter zag geen mensenhandel, en als de jonge vrouw zich dan weer gaat prostitueren, dan wil ze dat kennelijk zelf. Irma is overigens helemaal niet dom en komt ook niet uit een kwetsbaar milieu. Maar je vroeg me net wat voor type officier ik ben? Nou, ik ben een bijter.”
Onder de tap
Masselink en haar team starten het onderzoek weer op. Moesten ze in het eerste onderzoek vroegtijdig ingrijpen, nu steken ze er tijd, energie en opsporingsmiddelen in. Vanaf 7 februari 2019 komt de verdachte onder de tap. De gesprekken, die twee weken later worden uitgeluisterd en geanalyseerd, laten zien dat Irma voortdurend onder druk en controle van Jesse staat. Op elk moment van de dag belt en bericht zij Jesse waar ze is en wat ze doet: Ik zit nu op het toilet. Ik ga nu douchen. Ik ben net uit de douche. Ik ga nu eten halen. Ik ga nu koken.
Voortdurend spoort Jesse haar aan om de afgesproken ‘prik’ (prostitutie-inkomst) te halen. Ondanks haar forse ‘prikken’ heeft Irma zelf geen geld tot haar beschikking. Steeds moet ze Jesse daar om vragen. Bij voorbeeld voor vervoer, want de wijs geworden Jesse zet haar inmiddels niet meer zelf af bij klanten. Bij rappende Jesse ondertussen geen gebrek aan geld. Duizenden euro’s spendeert hij aan een shoot van een videoclip. 900 euro aan een zonnebril. Masselink: “Googel die Cartier Piccadilly maar eens. Ha, die is zo lelijk als de nacht.”
In de tapgesprekken blijkt dat Irma door Jesse gechanteerd wordt. Als zij lastig doet, dreigt hij ermee haar werk bij zijn familie bekend te maken. Irma staat onder grote druk, wordt gekleineerd en snikt soms in de afgeluisterde gesprekken.
Op 20 februari doet Irma een mislukte zelfmoordpoging.
Een dag later spreken Irma en Jesse elkaar weer telefonisch. Jesse laat zich niet van zijn meest empathische kant zien.
- Irma: “Ik wil u niet kwijtraken.”
- Jesse: “Dat boeit mij allemaal niet meer. Na wat jij gister allemaal weer hebt gedaan voor een beetje aandacht. Je bent gewoon zielig.”
Masselink: “Onvoorstelbaar dat je dat over je hart krijgt! En zo ging het in die gesprekken maar door. Je moet het echt horen om te kunnen bevatten. Hoe kún je? Ónmenselijk gedrag – alhoewel: het zijn alleen mensen die zoiets kunnen doen.”
Pseudoklant
Nog een zwaarder opsporingsmiddel trekken Masselink en haar team uit de kast. Pseudokoop. Een politieman doet in april 2019 tegenover Irma voor als klant en reageert op een seksadvertentie van haar.
Masselink: “Tot seks is het uiteraard niet gekomen. De hoop was dat de pseudokoper het vertrouwen zou winnen van Irma, waarna de vrouw meer zou vertellen over uitbuiting door Jesse. Irma laat in die gesprekken weliswaar los dat dat ze alles doet voor de ware liefde en dat ze zelfs haar ouderlijke gezin heeft achtergelaten voor haar vriend. Maar ze beschuldigt haar vriend niet.”
Toch levert de pseudokoop succes op. De geldbiljetten met de serienummers waarmee de pseudokoper betaalde voor het samenzijn, vinden rechercheurs een paar dagen later terug: in een kledingkast in de woning van de ouders van Jesse (die nog bij zijn ouders woont).
“Zijn moeder is onlangs veroordeeld voor witwassen. Zij wist niet waar het geld vandaan kwam. Dat ze niet wist dat Irma in de prostitutie zat, was nu net waarmee Jesse Irma voortdurend chanteerde. Maar die kennis hoefde ik ook niet te bewijzen. Wel dat ze wist of had kunnen vermoeden dat het afkomstig was vanuit enig misdrijf.”
Op 14 april 2019 wordt Jesse aangehouden – en staakt Irma weer direct haar prostitutieactiviteiten.
Op 28 januari 2020, de dag van het geginnegap tussen verdachte en slachtoffer, eist Ingrid Masselink tegen Jesse 36 maanden gevangenisstraf, waarvan 6 maanden voorwaardelijk, voor seksuele uitbuiting onder dwang. De verdediging zegt die uitbuiting en dwang niet te zien. Het was Irma zelf die ervoor koos om met haar werk een toekomst met Jesse op te bouwen, en Jesse stimuleerde haar daar alleen maar bij.
Misbruik
Twee weken later oordeelt rechtbank Oost-Brabant. De rechtbank ziet nog steeds niet het bewijs voor uitbuiting in die éérste periode tot 11 juli 2018. Maar wel voor de periode nadat Jesse op vrije voeten kwam en Irma weer de prostitutie inging. De rechtbank verwijt Jesse ‘manipulatief’ te hebben gehandeld en Irma ‘voortdurend onder druk te hebben gezet’. En dus is de rechtbank van oordeel “dat uit deze feitelijke omstandigheden volgt dat Irma zich ten opzichte van verdachte in een afhankelijke positie bevond, waarin zij geen andere reële keuze had dan, zoals verdachte haar opdroeg, in de prostitutie te blijven werken en het verdiende geld aan hem af te staan. De positie waarin zij verkeerde was niet vergelijkbaar met die van een mondige prostituee in Nederland. Irma verkeerde aldus in een uitbuitingssituatie en verdachte heeft daar misbruik van gemaakt.”
Jesse wordt veroordeeld tot 24 maanden gevangenisstraf, waarvan 10 maanden voorwaardelijk.
Ingrid Masselink heeft gemengde gevoelens over de uitspraak. De hoogte van de straf en dat de ‘eerste uitbuitingsperiode’ niet bewezen is geacht, stellen wat teleur. “Maar de dader heeft nu wél een veroordeling op zijn strafblad, dus dat is goed voor de toekomst. Ik ben niet in hoger beroep gegaan, in overleg met de advocaat: ‘Als jij niet gaat, ga ik ook niet’.”
“En hoe het nu met Irma gaat? Voor zover mij bekend best goed. Eerlijk gezegd heb ik gedacht: zodra hij vrijkomt, gaat ze naar hem terug. Maar weet je wat zo fijn is? Ze is van die jongen af.”
* De namen van verdachte en slachtoffer zijn om privacyredenen veranderd.
De film die tijdens het requisitoir van Ingrid Masselink werd afgespeeld, is beschikbaar is voor educatieve doeleinden. De film, gemaakt door het bedrijf Conqreet, geeft geanonimiseerd inzicht in hoe de relatie van aantrekken en afstoten tussen slachtoffer en dader werkt.
