Foto Loes van der Meer
Grote veranderingen voor gevangenen én OM
Deze Opportuun staat uitgebreid stil bij de inwerkingtreding van de nieuwe voorwaardelijke invrijheidsstelling (v.i.) op 1 juli. Een van de redenen waarom deze wet er kwam, is omdat de fase van voorwaardelijke vrijlating, waarin een gevangene onder voorwaarden kan wennen aan het leven buiten de muren, te lang zou duren. Ik kan me daar iets bij voorstellen, zeker bij lange straffen. Bij 30 jaar gevangenisstraf is 10 jaar re-integratie ook wel wat lang. Dat wordt nu maximaal twee jaar.
Heel wat organisaties hebben drie jaar lang gewerkt aan deze nieuwe wet. Ook binnen het OM hebben velen zich ingezet voor een werkbare regeling. Mede door hun niet aflatende inspanningen, ligt die er nu.
De grote verandering voor het OM is dat wij zelf, meer in het bijzonder de afdeling CVv.i. van het Ressortsparket, de verzoeken van gevangenen gaan beoordelen om voorwaardelijk vrij te komen. De CVv.i. laat zich in de zware zaken adviseren door een onafhankelijke adviescommissie. Een andere ingrijpende verandering is dat het OM bij overtreding van de gedragsvoorwaarden tijdens de v.i. of bij de verdenking van een strafbaar feit de v.i. kan herroepen.
De afgelopen drie jaar is al veel werk verzet, maar we zijn er nog niet. Zo moet er nog heel veel gebeuren op het vlak van ICT en een definitieve informatievoorziening rond slachtoffers.
Ook ligt er veel werk te wachten voor het gevangeniswezen, mede omdat tijdens het gevangenisregime al indringend met veroordeelden zal worden gewerkt aan gedrag en gedragsverandering. De v.i.-termijn voor langgestraften is straks immers een stuk korter dan nu. Het voorwerk in de gevangenis is dus broodnodig.
‘De afgelopen drie jaar is al veel werk verzet, maar we zijn er nog niet’
Natuurlijk hoeven we van deze wet geen wonderen te verwachten. Daarvoor waarschuwde ik laatst ook al in het AD. Er zullen veroordeelden tijdens de v.i. n de fout blijven gaan en er zullen verkeerde inschattingen gemaakt blijven worden. Maar in een tijd waarin scherp wordt gelet op justitie, en de veiligheid van de samenleving hoog in het vaandel staat, zal het er toch op aankomen dat het OM, met een magistratelijke blik, elke keer weer maatwerk levert. En dat niet alleen. Wanneer een veroordeelde de fout in gaat in de gevangenis of tijdens zijn v.i., zullen we scherp én proportioneel moeten kijken wat dit voor gevolgen heeft. Niet elke misdraging en niet elke verdenking zal voldoende zijn voor uitstel of herroeping van de v.i. Voor dat lastige maatwerk zijn we gelukkig voldoende toegerust.
In deze Opportuun wordt door onze mensen in de praktijk verteld hoe deze nieuwe wet in hun werk uitpakt. Aansprekende en pakkende verhalen, waarin zij inzichtelijk maken wat er in de praktijk precies verandert.
Onmisbare leesstof die ik dan ook van harte aanbeveel.
Rinus Otte is lid van het College van procureurs-generaal
