KortOM

Midden-Nederland krijgt ‘blauwe kamer’

Op 1 juli 2022 is de wetswijziging geweldsaanwending opsporingsambtenaar in werking getreden. Hiermee samenhangend is de vernieuwde Aanwijzing geweldsaanwending opsporingsambtenaar in werking getreden. In de nieuwe situatie blijft het gezag over een onderzoek naar de toedracht van een geweldsaanwending in beginsel bij het arrondissementsparket dat is gevestigd in het arrondissement waar het geweldgebruik zich heeft voorgedaan. Maar alleen rechtbank Midden- Nederland is nu exclusief bevoegd om kennis te nemen van zaken waarin een opsporingsambtenaar wegens in de functie gebruikt geweld wordt gedagvaard.

Alleen arrondissementsparket Midden- Nederland kan zaken bij die rechtbank aanbrengen. Dit betekent dat zaken waarin wordt besloten tot dagvaarden, aan AP Midden-Nederland moeten worden overgedragen. Zaaksofficieren van het parket dat het gezag over het onderzoek had, leggen dan hun afdoeningsvoorstel door tussenkomst van hun rechercheofficier voor aan hun hoofdofficier. Deze hoofdofficier neemt de materiële vervolgingsbeslissing. Indien die beslissing luidt dat de betrokken opsporingsambtenaar moet worden gedagvaard, wordt de strafzaak overgedragen aan AP Midden-Nederland. De hoofdofficier van justitie in Midden-Nederland neemt vervolgens de formele vervolgingsbeslissing.

'Doxing' strafbaar

Vaak zijn het hulpverleners, politieagenten, journalisten en politici die slachtoffer worden van doxing. Maar ook wetenschappers, opiniemakers of medewerkers van gemeenten krijgen te maken met mensen die hun persoonsgegevens verspreiden of doorsturen met als doel om hen angst aan te jagen. Op doxing komt een maximale gevangenisstraf te staan van één jaar of een geldboete van maximaal 9.000 euro. “Privégegevens verspreiden om een ander angst aan te jagen is echt onacceptabel,” aldus minister van Justitie en Veiligheid Yes¸ilgöz-Zegerius.

Wetsvoorstel tegen spioneren voor buitenland

Veel spionageactiviteiten zijn al strafbaar volgens de Nederlandse wet. Denk daarbij aan klassieke spionage zoals het schenden van staats- en bedrijfsgeheimen. Het strafrecht heeft echter nog onvoldoende mogelijkheden om op te treden als er geen sprake is van staats-, ambts- of bedrijfsgeheimen, of als er andere handelingen worden verricht voor buitenlandse mogendheden. Het gaat dan bijvoorbeeld om het ophalen en bezorgen van pakketjes, het volgen van personen en het verspreiden van informatie. In het wetsvoorstel wordt het strafbaar om spionageactiviteiten te verrichten voor een buitenlandse overheid en daardoor zwaarwegende Nederlandse belangen in gevaar te brengen. Een voorbeeld hiervan is dat een in Nederland wonende persoon, die al eerder contact heeft gehad met een inlichtingenofficier van een buitenlands regime, vanuit Nederland naar het buitenland reist en op verzoek van de spion documenten meeneemt. Hiervoor kan een gevangenisstraf van maximaal 8 jaar worden opgelegd.

Daarnaast zijn ook personen die anderen aanzetten tot het uitvoeren van zulke handelingen voor een ander land strafbaar op grond van de nieuwe bepaling. Omdat spionageactiviteiten steeds vaker digitaal plaatsvinden, wordt de strafmaat van een aantal computerdelicten verhoogd met een derde als deze zijn gepleegd voor een buitenlandse mogendheid. Buitenlandse mogendheden proberen ook steeds vaker invloed uit te oefenen binnen gemeenschappen in Nederland die uit die landen afkomstig zijn. Dit wordt ook wel diasporaspionage genoemd. Zo worden – openlijk en heimelijk – gegevens verzameld en wordt er geprobeerd burgers uit deze gemeenschap te beïnvloeden vanuit een eigen (vermeend) belang. Daarbij wordt er niet voor teruggedeinsd om leden van de gemeenschap te mobiliseren om tegenstanders en critici binnen die gemeenschappen de mond te snoeren of onder druk te zetten om anderszins mee te werken. Ook dit wordt strafbaar onder de nieuwe wet.

Agressie of geweld bij helft politieke ambtsdragers

In 2014 was dit nog 26%. De laatste twee jaar is sprake van een forse toename, zowel van minder ernstige als ernstig ervaren incidenten. Ook een derde (33%) van de ambtenaren heeft afgelopen jaar te maken gehad met agressie of geweld. Dat blijkt uit de Monitor Integriteit en Veiligheid 2022 die minister Bruins Slot van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties op 6 juli naar de Tweede Kamer stuurde.

Toenemende dreiging door cybercrime

Dat staat in het jaarlijkse ‘Cybersecuritybeeld Nederland’ van de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid, dat in samenwerking met het Nationaal Cybersecurity Centrum is opgesteld. Buitenlandse inlichtingen- en veiligheidsdiensten en cybercriminelen, en combinaties hiervan, zijn in staat schade aan te richten die de nationale veiligheid raakt. Aanvallen met gijzelsoftware worden steeds vaker ingezet met dubbele of zelfs drievoudige afpersing. Hierdoor wordt niet alleen de primair getroffen organisatie afgeperst, maar ook klanten, partners of leveranciers daarvan. Het Nationaal Cybersecurity Centrum ziet verder een toename van het aantal zero-day kwetsbaarheden in nieuwe software. Misbruik daarvan kan grote impact hebben als de kwetsbaarheid in veelgebruikte software of hardware zit. Ook misbruik van clouddiensten, de afgelopen jaren cruciaal geworden voor bedrijfsprocessen, groeit.