STRAF

Je taakstraf uitvoeren bij een theatergezelschap, op het podium zelfs, zou dat kunnen? Die vraag borrelt op bij Judith Faas, artistiek directeur bij jeugdtheatergezelschap BonteHond in Almere, wanneer ze op een dag met haar dochter op een recreatiestrandje zit en er tussen de dagjesmensen ineens een groep jongeren met fluorescerende hesjes en prikstokken opduikt. Taakstrafjongeren. “Ik merkte dat ik dat heel ongemakkelijk vond,” vertelt ze. “Je gaat daar niet uitgebreid naar zitten kijken, maar hen negeren kon en wilde ik ook niet. Ze liepen overal om ons heen.”

Terwijl ze de jongeren gadeslaat, realiseert ze zich dat ze van het fenomeen taakstraf zo goed als niets afweet. Wie zijn deze jongeren? Hoe ervaren zij dit? Hoe zijn ze hier beland? Wat is daar eigenlijk voor nodig? Ook in de weken die volgen laat het ongemakkelijke beeld haar niet los. Wanneer ze zich in het onderwerp verdiept, ontstaat het idee om er een voorstelling over te maken. Of beter gezegd: over en mét taakstrafjongeren die met hun bijdrage ook daadwerkelijk hun taakstraf uitvoeren.

“Ik wilde de mens achter de straf laten zien,” vertelt ze. “En het publiek laten nadenken over het fenomeen straf. Eerlijk gezegd dacht ik toen nog niet dat het zou lukken, het theater als taakstraflocatie..., maar tot mijn eigen verbazing trof ik bij de reclassering in Almere twee mensen die net zo enthousiast waren als ik. Zo is de bal gaan rollen.”

Wanneer BonteHond begin 2021 (als enig theatergezelschap in Nederland) officieel wordt aangemerkt als taakstraflocatie, krijgt men de eerste mensen al snel toegewezen. Een theaterstuk, of zelfs maar het begin daarvan, is er dan nog niet. “We zijn een professioneel gezelschap, maar in principe hebben we alles samen met de taakstrafjongeren gedaan,” legt Faas uit. “Van het schrijven van het stuk tot de uitvoering ervan. STRAF bestaat dan ook voor tachtig procent uit hun eigen verhalen.” In het hele proces werkten zo’n twintig taakstrafjongeren aan de voorstelling mee. Sommigen als acteur, anderen werkten aan het decor, schreven mee aan de tekst en de muziek, of maakten zich anderszins nuttig. Hoeveel taakstrafjongeren er tussen de professionele acteurs op het podium te zien zijn, laat Faas graag in het midden.

Afgelopen juni beleefde STRAF de première op het vermaarde Oerol-festival op Terschelling. Aanvankelijk was het idee om het daar bij te laten, maar de reacties van pers en publiek waren zo lovend, en de interesse van andere partijen zo groot, dat Faas daar inmiddels anders over denkt. “Nog elke week krijgen we mailtjes van mensen en instanties, waaronder gemeenten, onderwijsinstellingen en rechtbanken, met het verzoek om het stuk vaker op te voeren. Dat gaan we ook zeker doen.”

Dat vervolg is mede te danken aan de taakstrafjongeren zelf. Hoewel zij hun straf erop hebben zitten, hebben meerderen van hen al aangegeven dat zij ook in de toekomst bij het theatergezelschap betrokken willen blijven. “Omdat ze het leuk vinden en zich gewaardeerd voelen,” zegt Faas. De vraag of er nog wel sprake is van een straf wanneer je het leuk vindt en er na afloop zelfs applaus voor oogst, beantwoordt ze duidelijk niet voor het eerst: “Waarom zou een straf per se moeten betekenen dat iemand een rottijd heeft? Wie heeft daar iets aan? Het slachtoffer? Stel dat ik dat was, zou ik mij dan beter voelen wanneer ik wist dat de dader een rottijd had? Of zou ik mij beter voelen wanneer ik wist dat zijn straf tot andere inzichten heeft geleid en hij zijn leven heeft gebeterd? Ik denk het laatste.”