Arrondissementsparketten, Ressortsparketten en landelijke onderdelen

Hoe is het OM georganiseerd?

Aan het hoofd van de circa vijfduizend functionarissen die het OM telt, staat het College van procureurs-generaal. De procureurs-generaal bepalen, in nauw overleg met de minister van Veiligheid en Justitie, het landelijk opsporings- en veiligheidsbeleid van het OM. Een kernvraag daarin is: Welke zaken pak het OM met voorrang aan, en hoe?

Parket-Generaal
Samen met de staf vormt het College van procureurs-generaal het Parket-Generaal: het landelijk hoofdkantoor van het OM.

Arrondissementsparketten
Nederland telt tien OM-regio’s. Het kantoor van het OM in een regio heet arrondissementsparket. Elk parket staat onder leiding van een hoofdofficier van justitie.
Op elk parket werken officieren van justitie. Zij vertegenwoordigen het OM bij de arrondissementsrechtbank. De officieren van justitie worden ondersteund door OM-medewerkers. Sommige zaken, zoals verkeersovertredingen en lichte misdrijven, handelen de medewerkers zelf af. Daarnaast doen ze voorbereidend werk voor de officier in zwaardere zaken.

Het OM kent tien arrondissementsparketten: Amsterdam; Den Haag (Den Haag, Gouda, Leiden); Limburg (Maastricht, Roermond); Midden-Nederland (Almere, Amersfoort, Lelystad, Utrecht); Noord-Holland (Alkmaar, Haarlem, Haarlemmermeer, Zaanstad); Noord-Nederland (Assen, Groningen, Leeuwarden); Oost-Brabant (Eindhoven, ’s-Hertogenbosch); Oost-Nederland (Almelo, Apeldoorn, Arnhem, Enschede, Nijmegen, Zutphen, Zwolle); Rotterdam (Dordrecht, Rotterdam); Zeeland-West-Brabant (Bergen op Zoom, Breda, Middelburg, Tilburg).

Ressortsparket
Als een veroordeelde of een officier van justitie het niet eens is met het vonnis van de rechtbank, kan hij in hoger beroep gaan bij een van de vier gerechtshoven. De belangrijkste taak van het Ressortsparket is het behandelen van strafzaken in hoger beroep. Het Ressortsparket behandelt de zaak helemaal opnieuw. Ook kan in de hogerberoepsprocedure nieuw onderzoek worden gedaan en kunnen nieuwe getuigen of deskundigen worden gehoord. Uiteindelijk doet het gerechtshof een nieuwe uitspraak in de vorm van een arrest.

Aan de gerechtshoven is een vestiging van het Ressortsparket gekoppeld. Het Ressortsparket is een landelijke organisatie met vier vestigingen in Nederland: Amsterdam, Arnhem-Leeuwarden, Den Haag en ’s-Hertogenbosch. Aan het hoofd van het Ressortsparket staat een landelijke hoofdadvocaat-generaal. Aan het hoofd van elke vestiging staat een hoofdadvocaat-generaal. Vertegenwoordigers van het Ressortsparket die optreden in de rechtszaal zijn geen officier van justitie maar advocaat-generaal.

Landelijk Parket
Naast de arrondissementsparketten en het Ressortsparket zijn er nog twee landelijke parketten: het Landelijk Parket en het Functioneel Parket. Deze parketten zijn niet gekoppeld aan een vaste rechtbank of gerechtshof.

Het Landelijk Parket houdt zich bezig met de aanpak van internationale vormen van georganiseerde misdaad, ondermijnende criminaliteit - die maatschappelijke structuren of het vertrouwen daarin schaadt - en de coördinatie van de aanpak van zaken als terrorisme en mensensmokkel. Het Landelijk Parket houdt zich dus bezig met zware criminaliteit die de grens van een arrondissement of ressort overschrijdt. Het Landelijk Parket voert het gezag over de dienst Nationale Recherche van de Nationale Politie, landelijke eenheid, die deze vormen van criminaliteit onderzoekt.

Functioneel Parket
Het Functioneel Parket is belast met de bestrijding van fraude en milieucriminaliteit en behandelt de complexe ontnemingszaken. Het afpakken van crimineel geld is een belangrijk onderdeel van de strijd tegen de georganiseerde misdaad en de kleinere, veelvoorkomende criminaliteit. Daartoe voert het Functioneel Parket het gezag over de Fiscale Inlichtingen en Opsporingsdienst en Economische Controledienst (FIOD-ECD) en over de bijzondere opsporingsdiensten van de Nederlandse Voedsel en Waren Autoriteit (NVWA), de Inspectie Sociale Zaken en Werkgelegenheid (Inspectie SZW) en de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT). De opsporing van de milieucriminaliteit door de politie geschiedt ook onder het gezag van het Functioneel Parket. Daarnaast is het Functioneel Parket het expertisecentrum voor ontnemingswetgeving binnen het OM.

Parket CVOM
Parket Centrale Verwerking Openbaar Ministerie (Parket CVOM) behandelt landelijk vrijwel alle verkeerszaken. Alle weggebruikers die onder invloed van alcohol zijn, flink te hard rijden of rijden zonder rijbevoegdheid, krijgen met dit parket te maken. Wie het niet eens is met een verkeersboete, gaat bij Parket CVOM in beroep.

Parket CVOM heeft een eigen ZSM Centraal. De politie kan hier 24/7 zaken telefonisch aanmelden. Bij drankgebruik of forse snelheidsovertredingen wordt direct bekeken of sprake is van recidive. Ook wordt een check op de geldigheid van het rijbewijs gedaan en naar openstaande boetes gekeken. Is er sprake van andere openstaande stafzaken, dan kunnen die direct uitgereikt én betekend worden. Zo wordt breder gekeken dan de verkeerszaak alleen. De verdachte kan direct een dagvaarding of een oproep voor een OM-telehoorzitting meekrijgen. Officieren van justitie staan op zittingen in rechtbanken in het hele land of houden de OM-telehoorzittingen via een videoverbinding met locaties in het hele land. Als sprake is van door de politie ingevorderde rijbewijzen, dan beslist de officier van justitie van Parket CVOM hoe lang het rijbewijs wordt ingehouden.
Parket CVOM maakt landelijk afspraken met de politie over de verkeershandhaving op de weg. Prioriteiten zijn: snelheid, alcohol, rood licht, afleiding en veelplegers in het verkeer. Als OM-expertisecentrum op het gebied van weg, water, lucht en spoor toetst het parket nieuwe wet- en regelgeving op handhaafbaarheid en is het betrokken bij verschillende OM-aanwijzingen en richtlijnen.

DVOM
De Dienstverleningsorganisatie OM (DVOM) verricht, als ­shared service organisatie, de uitvoerende bedrijfsvoeringstaken voor het OM (alle arrondissementsparketten, het Ressortsparket en landelijke OM-onderdelen). Het gaat hierbij om producten en diensten op de terreinen Personeel, Financiën, Informatiebeheer en Facilitair Beheer.

De Rijksrecherche
De Rijksrecherche is een opsporingsdienst met een speciale taak. De Rijksrecherche wordt ingeschakeld als het handelen van de overheid in het geding is. Bijvoorbeeld als het vermoeden bestaat dat ambtenaren strafbare feiten hebben gepleegd. Het kan dan gaan om politiemensen, personeel van het OM, maar ook om ambtenaren van gemeenten, provincies of het rijk. De Rijksrecherche doet bijvoorbeeld onderzoek naar zaken als het plegen van fraude door ambtenaren en omkoping. Daarnaast wordt de Rijksrecherche altijd ingeschakeld als er gewonden of doden zijn gevallen na vuurwapengebruik door de politie. Ook als gevangenen zijn overleden in de cel, is het de Rijksrecherche die een onderzoek instelt.