Handen af van mensen met een publieke functie

Zo berichtte de NOS in september dat er eervol ontslag volgde voor het slachtoffer van de ‘trouwstoetmepper’. Drie jaar nadat deze Rotterdamse politieagent van achteren werd neergeslagen, is het afgelopen met zijn loopbaan. Hij heeft ernstig hersenletsel overgehouden aan de klap en kan hierdoor niet meer zoals voorheen functioneren.

In oktober berichtte eveneens de NOS over de zaak tegen de vrachtwagenchauffeur die een motoragent in Rotterdam doodreed. De agent werd vorig jaar juli door de verdachte honderden meters meegesleurd na het negeren van een stopteken en overleed kort na het ongeluk. De moeder van de overleden motoragent sprak tijdens de zitting in haar spreekrecht over ‘een aanslag op de politie’. De rechter legde twaalf jaar cel en tbs op.

Diepe sporen

Het zijn heftige zaken die schuilgaan achter het kille cijfer van het aantal zaken dat bij het OM ter vervolging instroomt waarin mensen met een publieke functie slachtoffer zijn geworden van agressie en geweld. Het gaat hier niet alleen om politieagenten, maar ook om ambulancepersoneel, brandweerlieden, BOA’s of personeel in het ziekenhuis of openbaar vervoer. Al enkele jaren op rij is hierin een steeds verder stijgende lijn te zien naar bijna 9.900 zaken in 2021. Vaak gaat het om verbale agressie zoals belediging, bedreiging of de weigering om een bevel op te volgen (59 procent in 2021). Maar in 34 procent van de gevallen gaat het om fysiek geweld variërend van eenvoudige mishandeling, wederspannigheid (verzet met geweld bij aanhouding) tot openlijke geweldpleging. In bijna 4 procent is sprake van ernstige misdrijven zoals zware mishandeling en (poging tot) moord/doodslag. Hoewel deze categorie naar verhouding klein lijkt, laten deze zaken diepe sporen na bij de slachtoffers en nabestaanden. En het is een categorie waarvan het aandeel groeit (in 2019 nog 2,5 procent).

Indien er sprake is van agressie of geweld tegen mensen met een publieke taak, dan geldt bij de beoordeling van de strafzaak een verzwaringsfactor van 200 procent. Een dubbele strafeis dus. Is er sprake van een evenement zoals Oud en Nieuw, dan geldt een extra verzwaringsfactor van 75 procent (in totaal 275 procent). Wat de uiteindelijke straf(eis) wordt, is afhankelijk van de overige omstandigheden van het delict en de verdachte.

Niet onbestraft

Ruim 60 procent van de Veilige Publieke Taak-zaken wordt door het OM ter beoordeling aan de rechter voorgelegd. Dat is meer dan gemiddeld. 25 Procent wordt door het OM afgedaan met een OM-strafbeschikking, een OM-transactie of een voorwaardelijk sepot. Het gaat dan vooral om de lichtere delicten zoals belediging of het niet opvolgen van een bevel. De resterende 15 procent betreft onvoorwaardelijke sepots.

Agressie en geweld tegen mensen tijdens de uitoefening van hun publieke functie blijft dus niet onbestraft. Zal de trend in het alsmaar groeiend aantal Veilige Publieke Taak-zaken keren? Het zijn tijden waarin we in onze samenleving toenemende polarisatie en maatschappelijke onrust zien. Kritische geluiden zijn belangrijk voor de democratie en rechtstaat. Maar soms gaat het ook gepaard met het plegen van strafbare feiten. Juist mensen met een publieke functie voeren hun taken voor de samenleving uit. Wanneer zij niet meer gezien worden als neutrale hulpverlener voor iedereen, zijn zij extra kwetsbaar.

De jaarwisseling komt weer in zicht. We hopen op een gezellig feest in Nederland waarbij grote incidenten uitblijven. Dat politieagenten, hulpverleners, personeel in het openbaar vervoer en alle andere mensen met een publieke taak ongestoord hun werk kunnen doen. Zodat we in het nieuwe jaar, als de cijfers van het voorbije jaar weer worden opgemaakt, een positieve trendbreuk mogen zien.